Wasza Świątobliwość!
My niżej podpisani, studenci i wykładowcy Uniwersytetu w Białymstoku
zwracamy się do Waszej Świątobliwości z prośbą o pozbawienie Tomasza z
Akwinu
tytułu świętego.


Prośba nasza wynika z refleksji nad wypowiedziami Tomasza z
Akwinu na temat kobiet. Teolog ten powiedział, że kobieta jest "czymś,
co nie jest w sobie zamierzone, lecz pochodzi z defektu (In II sent.
20,
2, 1, 1; De verit. 5, 9 ad 9), że jest "wtórnym zamierzeniem
natury, jak wszelkie zepsucie, słabość czy starzenie się" (S. Th.
Suppl. Q. 52 a. 1 ad 2). Jego zdaniem, "jeśli chodzi o indywidualną
naturę, kobieta jest czymś wadliwym i powstałym przypadkowo (deficiens
et occasionatus), gdyż aktywna siła w męskim nasieniu zmierza ku
wytworzeniu
doskonałego podobieństwa w formie płci męskiej; powstanie kobiety
wynika
z wady w aktywnej sile albo z jakiejś materialnej niedyspozycji, albo
nawet
z pewnego zewnętrznego wpływu, takiego jak wiatr południowy, który
jest wilgotny, jak zauważa Filozof (De Gener. Animal. IV, 2)"
(S. Th. Ia Q. 92, a.1, ad 1),; W ujęciu Tomasza z Akwinu mężczyzna
ma "doskonalszy rozum" i "silniejszą cnotę" (S.
Th. 2 - 2 Q. 151 a. 3 ad 2). W Contra Gentiles z kolei pisze: "Kobieta
potrzebuje mężczyzny nie tylko po to, by płodzić, jak to jest u innych
zwierząt,
ale nawet, by rządzić sobą: gdyż samiec jest doskonalszy przez swój
rozum i silniejszy w cnocie" (Contra Gentiles III, 123). Z powodu,
jak Tomasz z Akwinu to nazywa, "defektu rozumu", który
"często daje się zauważyć także u dzieci i u osób chorych umysłowo"
nie dopuszcza się, jego zdaniem, kobiet jako świadków w sprawach
spadkowych
(S. Th. 2 - 2 q. 70 a. 3).


Nie możemy się zgodzić, aby osoba, która, jak z tych
wypowiedzi wynika, żywiła niechęć czy nienawiść do kobiet mogła
uchodzić
za osobę świętą. Nie możemy zgodzić się na to, aby była czczona przez
wierzących
chrześcijan. Czyż można bowiem kochać bliźniego i stawać się świętym,
nienawidząc
połowę ludzkości? Czy można być świętym, przejawiając szacunek jedynie
dla
godności osobowej mężczyzn?


Można by co prawda powiedzieć, że wypowiedzi Tomasza z
Akwinu podyktowane zostały duchem czasu - że w jego czasach większość
lub cała elita intelektualna myślała o kobietach podobnie.
Wytłumaczenie
takie nie jest niestety dobre, ponieważ zakłada relatywizm. Relatywizm
natomiast,
jak wiadomo, odbiera sens nie tylko obecnemu i dawnemu nauczaniu
Kościoła,
ale nauczaniu samego Chrystusa. Jeżeli zgodzilibyśmy się, że można być
świętym
i przejawiać moralnie złą postawę z powodu uwarunkowań kulturowych, to
właściwie
żaden kodeks etyczny nie musiałby nigdy nikogo obowiązywać.


Skoro, jak Wasza Świątobliwość wielokrotnie powtarza,
święci mają być wzorem do naśladowania dla chrześcijan, nie sposób
rzecz jasna - pomimo wszystkich niewątpliwych zasług intelektualnych
- uznać Tomasza z Akwinu za wzór do naśladowania. Uważamy zatem,
że przypisywanie mu nadal tytułu świętego byłoby wyrazem zafałszowania
prawdy
i rażącej niesprawiedliwości.


Mając w pamięci, wypowiedziane przez Waszą Świątobliwość
słowa przeprosin za błędy Kościoła z przeszłości, liczymy więc na to,
że
Wasza Świątobliwość również w poruszanej przez nas kwestii zabierze
głos, który odpowie prawdzie i sprawiedliwości. Prosimy zatem, aby
Wasza Świątobliwość odebrała tytuł świętego Tomaszowi z Akwinu.


W załączniku przekazujemy listę studentów
i wykładowców, którzy popierają nasz apel do Waszej Świątobliwości.
(ok.500 nazwisk)