Alice Miller opowiada o Stalinie, zrodzonym z ojca alkoholika i matki
psychotyczki, też strasznie bitym w dzieciństwie.
" Był potem kochany przez miliony i cały czas bał się spisku. A on się
bał, że ojciec go zabije. Tak samo Hitler był paranoicznie lękliwy.

" Mao Zedong był niemiłosiernie chłostany przez ojca, który
mówi:"Muszę z ciebie zrobić mężczyznę". Mao do końca życia idealizował
ojca i wymordował 30 milionów ludzi.
W domu Ceusescu była straszna bieda. W jednej izbie dziesięcioro
dzieci, ojciec alkoholik. Rodzice nazwali go Nicolae, zapominając, że
jednemu synowi już wcześniej dali to imię. Był bardzo bity. Któregoś
razu, a miał wtedy 13 lat, poszedł na dworzec w Bukareszcie ukraść
walizkę. Złapali go, a że w walizce było pełno literatury
marksistowskiej, posadzili go w więzieniu z politycznymi. Tam poznał
swoich przyszłych partyjnych towarzyszy. Zdobył ich szacunek, gdyż
ochoczo mordował koty, które były więzienną plagą.
" Jeżeli maltretowane dziecko ma przetrwać " tłumaczy Alice Miller "
musi wyprzeć wiedzę o tym, co się z nim dzieje. Ale wspomnienia ukryte
w podświadomości skłaniają je do powtórzeń. To co Ceaisescu przeżył w
dzieciństwie, zaaplikował całej Rumunii. Wprowadził tam straszną biedę
i zakaz spędzania płodu.
Zupełnie inaczej był wychowany Gorbaczow " w rodzinie, która dawała
dzieciom miłość. Kiedy jego ojciec się dowiedział, leżąc ranny w
lazarecie, że syn nie chodzi do szkoły, bo nie ma w co się ubrać,
kazał żonie sprzedać owce i kupić mu buty i wiatrówkę. Nie jest
przypadkiem, że Gorbaczow nie trzymał się władzy za wszelką cenę.
Jedno z amerykańskich pism spytało mnie, czy dzieci z Kosowa nie staną
się w przyszłości mordercami. Myślę, że nie. Przecież matki trzymają
je w ramionach, cały świat chce im pomóc. One swoje przeżycia mogą
przerobić, uzewnętrznić, przelać na papier.
" Austriacki pisarz Peter Handke zatrwożył swoich czytelników i
przyjaciół, opowiadając się po stronie Miloszevicia. Pisze Pani o
ciężkich doświadczeniach Handkego z dzieciństwa. Czy łączyłaby Pani te
fakty?
" Możliwe, ale nie chcę mówić o trudnych sprawach żywych.
Na wykładzie Alice Miller opowiadała o badaniach nad maltretowanymi
dziećmi rumuńskimi.
Tomografia komputerowa wykazała zmiany w ich mózgach. Partie mózgu
odpowiedzialne za kontrolę emocji były o 20-30 procent mniejsze niż u
innych dzieci, co naukowcy wyjaśniają niszczeniem połączeń nerwowych
przez hormony wydzielane w stresie.
" Małpy hodowane przez atrapy są agresywne i nie umieją dbać o
potomstwo " mówiła. " Dlaczego sądzić, że te same prawa nie dotyczą
potomstwa człowieczego?
Przytaczała badania nad 400 Niemcami, którzy działali w ruchu
antynazistowskim bądź ratowali Żydów. Stwierdzono, że jedynym
elementem odróżniającym ich od nazistów był sposób wychowania. W
domach przyszłych antynazistów kary cielesne były rzadkie i związane z
konkretnym przewinieniem. U oprawców ojciec sięgał po pas nie wtedy,
kiedy dziecko zawiniło, ale kiedy był pijany albo rozdrażniony.
Światek może pomóc
" Nie tylko Hitler miał traumatyczne relacje z ojcem. Podobnie było z
Brunonem Schultzem albo Franzem Kafką. Co decyduje, czy cierpienie
dziecka przetworzy się na literaturę, na zadawanie cierpienia innym
czy na akty autodestrukcji? Czy ten decydujący moment też sytuuje Pani
w dzieciństwie?
" Jeżeli w domu dziecko pozna coś innego niż okrucieństwo, to nie
stanie się Hitlerem. Wystarczy, że będzie ktoś, kogo nazywam świadkiem
pomocnym albo pomocnikiem " to może być starsza siostra, brat,
babcia,ktoś, kto lubi dziecko " by nie stało się zbrodniarzem.