Ikselka

Szklane Domy. Jej tytuł związany jest ze swoistym mitem, wizją Polski bogatej,
wspaniałej, czystej i sprawiedliwej. Nadzieję tą zaszczepił w Cezarym jego ojciec,
Seweryn Baryka podczas podróży do Ojczyzny. Marzenia prysnęły jednak zaraz po
przekroczeniu granicy kraju. Żeromski ukazał Polskę rzeczywistą, widzianą oczami
zwykłego człowieka: biedną, szarą, brudną i zabłoconą. Lektura Przedwiośnia pozwala
nam dokładnie poznać sytuację, w jakiej znalazło się państwo polskie w pierwszych
latach swojego powtórnego zaistnienia. Wraz z głównym bohaterem, Cezarym Baryką,
odkrywamy obraz odrodzonej ojczyzny
Polska w powieści ukazana jest na zasadzie kontrastów. Społeczeństwo podzielone jest
ze względu na majętność: jedni mają jadła tyle, że z niego urządzili kult, obyczaj i
jakąś świętość, a drudzy tylko po to żyją, żeby nie zdychać z głodu. Owi drudzy to
chłopi i komornicy mieszkający w Chłodku (posiadłość państwa Wielosławskich). Jest to
obraz rozpaczliwej nędzy, ciemnoty i prymitywizmu folwarcznych chłopów i nieludzkiego
bytowania bezrolnych komorników oraz absolutnej ich bierności.. Od świtu do nocy
pracują w polu, wiodą zwierzęcą egzystencję opartą na zdobywaniu pożywienia i
odrobiny ciepła. Komornicy, nie posiadający własnej ziemi i zamieszkujący w komórkach
u nieco zamożniejszych chłopów, wynajmują się do różnych robót na wsi, często
wyjeżdżają do pracy do Niemiec, a na zimę wracają do domów. Ich żony myślą jedynie o
tym, aby mieć co włożyć do garnka i żeby móc go przystawić do cudzego ognia.
Społeczność tego ostatniego, najniższego szczebla bytowania ma zwyczaj pozostawiania
starych, schorowanych ludzi na mrozie, by szybciej zmarli i nie zadręczali żywych,
spracowanych i głodnych swoim kaszlem, chorobami, krwią albo nieskończonym jękiem.
Stan, jaki Cezary zastał na wsi przeraża go i dziwi. Nie może zrozumieć bierności,
spokoju i pokory, z jakimi biedota znosi swój los. Ostrzega swojego przyjaciela,
Hipolita Wielosławskiego, że taka sytuacja nie może trwać długo, wcześniej czy
później ludzie upokarzani i pozbawiani godności zbuntują się przeciwko swoim
prześladowcom i wywołają na wsi rozruchy rewolucyjne.
Przeciwieństwem wynędzniałych i umierających z głodu chłopów jest bogate ziemiaństwo.
Tę klasę społeczną reprezentuje rodzina Wielosławskich, oraz ich sąsiedzi, między
innymi Laura Kościeniecka