Użytkownik MORGANO <m...@p...onet.pl> w wiadomości do grup dyskusyjnych
napisał:3...@n...vogel.pl...
>
> Użytkownik MORGANO <m...@p...onet.pl> w wiadomości do grup dyskusyjnych
> napisał:3...@n...vogel.pl...
> >
> >
> > Autor artykułu ukończył biologię na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach,
> > później krótko asystent u prof. Mariana Pytasza w ówczesnym Zakładzie
> > Fizjologii Zwierząt UŚL. Studia doktoranckie w Instytucie Botaniki PAN w
> > Krakowie (1980-1984). Autor ponad 50 publikacji naukowych dotyczących
> > makrogrzybów i roślin jadalnych, trujących i leczniczych, zamieszczonych w
> > renomowanych periodykach zagranicznych (w Niemczech i Francji) oraz w
> > wydawnictwach krajowych. Prace jego autorstwa są szeroko znane i cytowane
w
> > piśmiennictwie naukowym, m. in. w fundamentalnych monografiach:
> > H. Sukopp, S. Hejny (eds) - Urban ecology (den Haag, 1990), I.
Breitenbach,
> F.
> > Kranzlin - Fungi of Switzerland. Boletes andagarics (Luzern,1991), L.
> > Ryvarden - Genera of Polypores (Oslo,1991), S. Ryman, I. Holmasen - Pilze
> > (Braunschweig, 1992) L. Ryvarden, R.L. Gilbertson - European Polypores
> (Oslo,
> > 1994) H. Engel et al.- Schmier-und Filzrohrlinge s.1 in Europa
> > (Weidhausen,1996r).
>
>
> całość składa się z trzech odcinków dalszy ciąg nastąpi.
Dziś ostani odcinek. Wszystko co dobre też musi się kiedyś skończyć. Morgano

DZIENNIK ZACHODNI Nr 280, 1 grudnia 1999-12-01
PRAWDA O ŻYWIENIU OPTYMALNYM -
SPOJRZENIE BIOLOGA ( 3 )

Nietoperze. myszy, wiewiórki i susły
Merilian Cheese (Nicole Kidman): - Mogłabym napisać niezły artykuł
o człowieku, który przebiera się za gryzonia. Batman (Val Kilmer): -
Nietoperze nie są gryzoniami, pani doktor.
Joel Schumecher:
Batman Forever

Faktycznie, nietoperze gryzoniami nie są mimo niezwykłego podobieństwa.
Ot, wydawałoby się - zwyczajne myszy, które natura wyposażyła w błoniaste
skrzydła. Młode nietoperze osiągają zdolność do samodzielnego lotu już po
upływie 6 tygodni życia! Kiedy nie latają, zawisają na palcach stóp, których
człony pazurowe mają właściwość samoczynnego podginania się pod wpływem
obciążenia - właśnie3 dzięki temu wiszące nietoperze nie wykonują żadnej pracy
mięśniowej i nie ulegają zmęczeniu. Dwie unikatowe cechy są dla nietoperzy
charakterystyczne. Pierwsza z nich to zdolność obniżania temperatury ciała
zarówno w czasie spoczynku dziennego (jak wiadomo nietoperze są aktywne
głównie nocą), jak i podczas snu zimowego (jest to heterotermia). Drugą cechą
jest zdolność do echolokacji. Nietoperze wydają dźwięki o dużej częstotliwości
i lokalizują zdobycz bądź każdą przeszkodę terenową, wsłuchując się w odbite
od niej echo. Mają niską płodność
(1-2 młodych rocznie), ale też niewielu wrogów naturalnych, spośród których
najbardziej groźne są sowy - bardzo rzadki puchacz, rzadko spotykana
płomykówka i liczniejszy od nich puszczyk. Europejskie gatunki nietoperzy
odżywiają się wyłącznie stawonogami, głównie owadami, które chwytają w locie -
w powietrzu "zbierają" je z powierzchni liści, pni drzew, roślin zielnych, a
nawet z ziemi lub powierzchni zbiorników wodnych. Dość częsty u nas na Śląsku
nocek rudy polujący nad wodami oprócz jętek i komarów potrafi chwytać nawet
małe rybki. Inny nietoperz - mroczek posrebrzany poluje nawet w dni, gdy
temperatura powietrza spada poniżej zera. Łowca chrabąszczy - borowiec wielki,
gdy chce się napić, pobiera w locie wodę z rzeki muskając jej powierzchnię
otwartym pyszczkiem. Jak na drobne ssaki ( najmniejszy z krajowych
nietoperzy - karlik malutki, masa ciała którego nie przekracza
1 dekagrama! - żyje do 10 lat) nietoperze żyją niewiarygodnie długo.
Maksymalny wiek wynosi dla nocka dużego prawie 18,5 lat, dla mroczka późnego
przeszło 19 lat, dla nocka Bechsteina - 21 lat, dla krajowego rekordzisty -
podkowca dużego - 29 lat i 6 miesięcy! Dodajmy, że podkowiec duży,
odżywiający się muchówkami, motylami, chrząszczami i pająkami, które chwyta w
powietrzu i na ziemi, nie jest wcale taki duży jak sugeruje polski epitet
gatunkowy 9waży 2-3 dekagramy). Samica tego nietoperza z Jaskini Nietoperzowej
na Wyżynie Krakowsko-Wieluńskiej miała długość ciała 66mm, ogona 38mm a ważyła
zaledwie 19 gramów. Porównajmy teraz nietoperze z roślinożernymi gryzoniami
myszopodobnymi. Najpierw w miarę krótkoogonkowe norniki, z których w Polsce
bardzo pospolite są nornik północny i nornik zwyczajny (polnik), o masie ciała
zbliżonej do tej jaką osiągają krajowe nietoperze 9 20-50 gramów). Norniki
odżywiają się zielonymi częściami roślin, ziarnem, kłączami, korzeniami, a
nawet korą drzew owocowych. Bardzo szybko osiągają dojrzałość płciową:
dwutygodniowe samice polnika (więc jeszcze ssące mleko matki!) już mogą
skutecznie zachodzić w ciążę! Polnik przeciętnie żyje 2 miesiące, maksymalna
długość życia w przyrodzie to półtora roku. Zbliżone do norników darniówki
mają długość życia nie przekraczającą 14 miesięcy. Nieco dłużej żyje kolejny
gatunek - nornica ruda, która oprócz nasion, owoców i zielonych części roślin
zjada też znaczne ilości pokarmu zwierzęcego, głównie owadów - jej przeciętna
długość życia wynosi 1,6-3,7 miesiąca, ale maksymalna - 18-21 miesięcy.
Długoogonkowe myszy polne, który pobierają również pokarm zwierzęcy
(do 20 %masy treści żołądków) żyją maksymalnie do 1,5 roku. Natomiast
wszystkożerna mysz domowa, spożywająca zwykle pokarm roślinny
(głównie nasiona traw i zbóż) na równi ze zwierzęcym (owady i inne
bezkręgowce) ma długość życia przeciętnie około 3 miesięcy, maksymalnie w
przyrodzie 1,5 roku, ale w hodowli (wtedy może zjadać przysmak - żółtko ser!)
aż do 4 lat. Czy to porównanie drobnych gryzoni z nietoperzami jest
dostatecznie przekonujące? Warto uzmysłowić sobie, że zanim zakończy się życie
osobnicze (owadożernego) nietoperza trwające 15-20lat, w tym czasie przeminie
przynajmniej kilkanaście pokoleń (roślinożernych) drobnych gryzoni - myszy,
norników, nornic, darniówek. Weźmy jednak pod uwagę ważny argument, że w
doborze przykładów przeciwstawiane były gatunki wprawdzie o podobnej masie
ciała i odmiennej diecie, to jednak niedźwiedź brunatny i nietoperze zapadają
w sen zimowy, podczas gdy ssaki kopytne i drobne gryzonie są aktywne przez
cały rok. Faktycznie może zatem długotrwały sen
(zwłaszcza pełna hibernacja z silnym obniżeniem temperatury ciała
i zwolnieniem tętna) tak skutecznie wydłuża im życie? Porównajmy zatem dwóch
blisko spokrewnionych przedstawicieli ssaków z jednej rodziny -
wiewiórkowatych: zwyczajną rudą wiewiórkę i susła, odznaczających się zbliżoną
masą ciała (200-400gramów), ale odmiennymi upodobaniami pokarmowymi. Nasz
śląski suseł moręgowaty żyje 4-5 lat, z czego (podobnie jak nietoperze) połowę
życia przesypia. Odżywia się zielonymi częściami roślin i ziaren. Natomiast
wiewiórka nie zasypia na zimę, co najwyżej podczas silnych mrozów zasypia
krótko w gnieździe na drzewie. Wiosną i latem jest plądrownikiem ptasich
gniazd (zjada jaja i pisklęta), spożywa też duże ilości bezkręgowców i nasion
drzew iglastych. Jesienią zmyślnie gromadzi zapasy na zimę przede wszystkim
orzechy laskowe i bukowe oraz żołędzie. Na gałęziach suszy sobie grzyby. W
polskich lasach i parkach żyje 5-6 lat, ale w niewoli (gdzie nie szczędzi się
jej orzechów) do 10-12 lat! A czy wiewiórka jest inteligentna? Uczy się
szybko - w parku rozpoznaje osoby przynoszące jedzenie i właśnie im udaje się
je obłaskawić. Ponieważ ma wielu wrogów naturalnych (ptaki drapieżne, sowy,
kuna) ratuje ją często jej doskonała fizyczna sprawność (chowa się za pnie
drzew lub ucieka na nie po linii spiralnej, wykazuje znakomitą precyzję
podczas skoków po gałęziach). Gromadzi zapasy na zimę w wielu różnych
kryjówkach. Jest wreszcie zdolna( to ocena - pół żartem, pół serio) do zmian
diety w warunkach gospodarki rynkowej. Oto zapis obserwacji naocznego
świadka. - Dwa lata temu pojechałam do Zakopanego na spotkanie z papieżem -
opowiada Urszula F. z Imielina. - Wobec przyjazdu rzeszy pielgrzymów wzdłuż
chodników i na trawnikach ustawiono dziesiątki prowizorycznych kramów i stoisk
z chipsami, słodyczami i napojami. Zauważyłam wiewiórkę, która podbiegła do
zaimprowizowanego "punktu sprzedaży" (wiktuały były rozłożone na tekturach
leżących na trawie), chwyciła za koniuszek opakowania jeden z oferowanych
artykułów i błyskawicznie uciekła ze zdobyczą w zarośla. co najciekawsze
wiewiórka nie zabrała wafla
"Prince-Polo", gumy do żucia, nic z leżących na brzegu słodyczy. Wybrała baton
"Snickers" - jak wiadomo zawierający orzechy oblewane mleczną czekoladą.


MACIEJ Z. SZCZEPKA