Upadek damy i macho! Androgyniczni na czele.Płeć biologiczna nie
wpływa na poziom przedsiębiorczości, a najbardziej przedsiębiorcze są
osoby prezentujące repertuar zachowań androgynicznych, czyli zarówno
kobiecych jak i męskich.Przedsiębiorczość, dążenie do celu, zaufanie
do samego siebie, kreatywność i elastyczność, odporność na stres,
podejmowanie ryzyka, zdolności przywódcze. Czy tymi cechami częściej
opisujemy mężczyzn czy kobiety? Czy słusznie?Stereotypy dotyczące
predyspozycji zawodowych kobiet, wywodzą się z dziewiętnastego wieku,
z epoki wiktoriańskiej, kiedy to rewolucja przemysłowa zmieniła życie
większości mieszkańców Europy i Ameryki Północnej - mężczyźni zaczęli
zarabiać poza domem, podczas gdy ich żony zajmowały się gospodarstwem
i dziećmi. Kobieta miała być dystyngowana i delikatna, a przy tym
zależna i ustępująca mężczyźnie. Jej królestwem był dom i emocjonalne
wsparcie rodziny. Mężczyzna zaś powinien być silny i mądry, do jego
zadań należała opieka i zadbanie o fizyczny byt rodziny. Podejmowanie
innych zadań i działań było traktowane jako wykroczenie poza normy
społeczne. Jednym z efektów takiej stereotypizacji było przekonanie,
że kobiety nie posiadają predyspozycji do wykonywania pracy
zawodowej.Wpływ społeczny, w tym również stereotypy, mają
niezaprzeczalne znaczenie dla kształtowania się osobowości. Nad
procesem tworzenia się poczucia męskości i kobiecości w kontekście
społecznym zajmowała się Sandra Lipitz Bem, która stworzyła teorię
schematów płciowych. Teoria ta koncentruje się głównie na wyjaśnieniu
procesusex -typingu, tj.procesu kształtowania się cech psychicznych
związanych z płcią zgodnie ze społecznymi definicjami kobiecości i
męskości. Na kształtowanie sięrodzajuistotny wpływ mają: kultura
(dostarczająca punktu odniesienia) oraz środowisko społeczne
(definiujące męskość i kobiecość). Metaforycznie oddzielając duszę od
ciała, Bem skupiła się na psychologicznych cechach płci. Podzieliła
więc rodzaj (płeć psychologiczną) na cztery typy: *.osoby określone
seksualnie (kobiece kobiety i męscy mężczyźni); *.osoby androgyniczne
(posiadające w jednakowo silnym stopniu cechy kobiece jak i męskie);
*.nieokreślone seksualnie (mające w niewielkim stopniu ukształtowane
cechy kobiece i męskie); *.osoby określone krzyżowo (męskie kobiety i
kobiecy mężczyźni).Na bazie tej teorii zbudowano Inwentarz Płci
Psychologicznej (polska adaptacja: BSRI), przedstawiający cechy
stereotypowo określane jako męskie i kobiece.Z badań przeprowadzonych
przez S.L. Bem wynika, że kobiety w społecznych stereotypach
najczęściej są określane jako wrażliwe, troskliwe, łagodne,
kokieteryjne, delikatne, naiwne i zdolne do poświęceń. Natomiast
mężczyźni jako dominujący, niezależni, rywalizujący, nastawieni na
sukces, mający siłę przebicia, pewni siebie, z poczuciem humoru,
samowystarczalni i sprytni.W moich badaniach przeprowadzonych w 2003
roku starałam się ustalić, czy stereotypy społeczne adekwatnie opisują
rzeczywistość oraz na ile bycie mężczyzną lub kobietą wpływa na
prezentowany poziom przedsiębiorczości. Do tego celu wykorzystałam
między innymi Inwentarz Płci Psychologicznej Bem. Okazało się, że choć
przeważająca liczba kobiet wpasowuje się w schemat kobiecości oparty
na systemie wartości z epoki wiktoriańskiej (około 40 procent badanych
kobiet określa się jako kobiety kobiece), to jednocześnie tylko o 3
procent mniejsza grupa kobiet opisuje siebie w kategoriach
charakterystycznych dla osób androgynicznych. Kobiety te w zależności
od sytuacji potrafią być pewne siebie, stanowcze i energiczne lub
wrażliwe i delikatne. Jeszcze silniej androgyniczność przejawia się
wśród mężczyzn - ponad 40 procent to mężczyźni androgyniczni. Oznacza
to, żewiększość badanych mężczyzn w wysokim stopniu posiada cechy
stereotypowo przyznawane kobietom- okazują empatię, oferują wsparcie
innym, naturalny jest dla nich kontakt z dziećmi i opieka nad
nimi.Ponad połowa badanych kobiet (53,06 %) i mężczyzn (66,9%) okazała
się być wysoce przedsiębiorcza. Przy czymnajwięcej przedsiębiorczych
znalazło się wśród osób androgynicznych(29,70%) a potem męskich
(19,30). Zatem, płeć biologiczna nie wpływa istotnie na poziom
przedsiębiorczości a najbardziej przedsiębiorcze są osoby prezentujące
repertuar zachowań zarówno kobiecych, jak i męskich. Z wcześniejszych
badań prowadzonych na schematami płci wiadomo, że osoby androgyniczne
są lepiej przystosowane, bardziej twórcze i otwarte na świat
zewnętrzny. Ich opis własnej osoby wychodzi poza kulturowy schemat, co
daje im możliwość szerszego repertuaru zachowań - mając wysokie
nasilenie kobiecości i męskości nic nie tracą, ale zyskują większe
możliwości.Jak wykazały moje badania, kobiety częściej niż mężczyźni
opisują się w sposób zgodny ze stereotypem płci - częściej się
identyfikują z wzorcem kobiecości przyjętym w społeczeństwie, zatem
można przyjąć, że bardziej go akceptują niż mężczyźni wzorzec
męskości. Okazało się także, że mężczyźni w większości odrzucają
stereotypowy obraz męskości, dopełniając go cechami typowymi dla
kobiecości (być może jest on zbyt "ubogi" i należałoby zweryfikować
charakteryzujące go cechy). Czy możemy więc ogłosić upadekmacho?
Dzisiejszy mężczyzna, jak wynika z moich badań, wbrew stereotypom,
potrafi być czuły i wrażliwy, nie tracąc przy tym swojej
męskości.Okazuje się, że padamy ofiarą stereotypów, dzięki którym tak
prosto nam odpowiadać na stawiane pytania. Są one również jedną z
barier przedsiębiorczości kobiet i ograniczeń stawianych mężczyznom. A
walczyć ze stereotypami można poprzez poszerzanie horyzontów. W "walce
płci" zapominamy, ze przede wszystkim jesteśmy jednostkami, które w
indywidualny sposób odnajdują się w społeczeństwie.
Indywidualnościami, posiadającymi własne zdanie, myśli, uczucia i
potrzeby, które są realizowane w odrębny sposób. Chyba nadszedł wiec
już czas, by myślenie z epoki wiktoriańskiej dojrzało do XXI wieku, a
my wraz z nim.Autorka jest psychologiem, zajmuje się doradztwem
personalnym, szkoleniami, prowadzi też zajęcia dydaktyczne z
psychologii. Interesuje się tematyką tożsamości płciowej i
powiązaniami z przedsiębiorczością.