dr. Włodzimierza Szumowskiego, prof. uniw. Jagiellońskiego w dziele "Historia
Medycyny"

"W powyższych obrazach opętania, jakich pełno jest w kronikach średniowiecznych,
dzisiejszy lekarz bez trudności rozpoznaje histerię z rozdwojeniem osobowości, przy
czym jedna choroba gra rolę niewidzialnego diabła, bliźni rzuca ciałem, mówi za
diabła, wykonuje sprośne ruchy itp., a druga jest zwykłą osobą widzialną".
"Intelektualizm nowoczesnego wychowania kształci spokojny rozsądek i afektywne
podłoże nawet gotowych usposobień histerycznych. W wiekach średnich było przeciwnie.
Nawet osobniki spokojne, trzeźwe, nieobarczone konstytucją histeryczną, żyjąc od
dzieciństwa w atmosferze supranaturalizmu, słysząc ciągle o diabłach, czartach i
cudach, wpadają to raz po raz w paniczny strach przed diabłem, to znowu w ekstazę
religijną, stawały się w końcu łatwym podłożem dla rozwoju chorobliwych stanów
afektywnych i wreszcie dla wyraźnej histerii.