DIETA LEKKOSTRAWNA

Dieta lekkostrawna najczęściej znajduje zastosowanie w schorzeniach układu
trawiennego, jednakże odgrywa ona ważną rolę także w profilaktyce wielu
chorób. Dieta ta jest prostą modyfikacją żywienia podstawowego. Dieta łatwo
strawna, o ile nie ma dodatkowych wskazań dietetycznych, powinna dostarczać
taką samą ilość energii i wszystkich składników odżywczych jak to ma miejsce
w prawidłowym żywieniu ludzi zdrowych.

Różnica między żywieniem podstawowym a żywieniem lekkostrawnym polega
przede wszystkim na tym, że z żywienia lekkostrawnego wyklucza się produkty
i potrawy trudno strawne, zawierające stosunkowo dużo błonnika, wzdymające,
przesiąknięte tłuszczem, które pozostają długo w żołądku, a także ostre
przyprawy. Poza tym do sporządzania potraw dobiera się odpowiednie techniki
kulinarne pozwalające uzyskać potrawy łatwiej strawne co nie jest konieczne
w żywieniu podstawowym. Pewna ilość błonnika w omawianej diecie jest
potrzebna, tylko że składnik ten powinien pochodzić w miarę możliwości z
młodych, delikatnych warzyw, dojrzałych owoców, pieczywa pszenno- razowego
typu "Graham". Błonnik można zredukować w diecie lub uczynić go mniej
drażniącym przewód pokarmowy poprzez:

- dobór młodych, delikatnych warzyw i dojrzałych owoców,

- usuniecie pestek np. z pomidorów, kabaczków, porzeczek,

- usuniecie skórki poprzez obranie warzyw i owoców,

- oddzielenie czyści warzywa zawierającego znaczne ilości włókna
strukturalnego np. ze szparagów, kalarepy itp.

- gotowanie, które zmiękcza błonnik,

- przecieranie przez sito,

- stosowanie oczyszczonych produktów zbożowych - zamiast grubych kasz -
drobne, zamiast razowego pieczywa- pieczywo pszenne, pszenno - razowe,

- stosowanie soków i przecierów zamiast całych warzyw i owoców.

Uwagi technologiczne dotyczące przygotowania potraw i posiłków dla diety
lekkostrawnej.

Aby posiłki były przez chorych akceptowane, w technologii dietetycznej
wiele uwagi należy poświęcić przyprawianiu potraw w celu podniesienia ich
właściwości smakowych, używając do tego łagodnych przypraw, dozwolonych w
żywieniu łatwo strawnym. Ze znanych technik kulinarnych najszersze
zastosowanie ma: gotowanie w wodzie lub parze. Można również stosować
pieczenie w folii lub pergaminie. Smażenie na tłuszczu w tradycyjny sposób
jest całkowicie wykluczone z diety łatwo strawnej. Można natomiast "smażyć"
np. jaja na parze. Do smażenia na parze można jedynie używać masło. Duże
zastosowanie mają tzw. budynie z mięsa, ryby, z ryżu lub makaronu i mięsa, z
sera, warzyw i inne. Delikatność budyniów osiąga się poprzez dokładne
rozdrobnienie produktów , spulchnienie przez dodanie namoczonej bułki lub
kaszy manny i zawsze ubitej piany z białka jaja. Budynie umieszcza się w
specjalnych zamykanych formach , wstawia do naczynia z wrzącą wodą i gotuje.

Do zaprawiania zup i sosów nie stosuje się zasmażek z tłuszczu i mąki, a
zagęszcza się je zawiesiną mąki w wodzie , mąki w mleku lub słodką
śmietanką.

Warzywa przygotowuje się również bez zasmażek, tylko "z wody" oprószane
mąką, z dodatkiem świeżego masła.

Propozycje potraw na poszczególne posiłki:

Śniadanie: zupy mleczne z dodatkiem dozwolonego produktu mącznego, mleko,
kawa lub her­bata z mlekiem, słabe kakao. Jeśli podawana jest zupa mleczna,
napój może sta­nowić herbata, herbata z cytryną. Pieczywo mieszane /
dozwolone rodzaje pieczywa/, masło, świeżo przygotowany majonez z oleju
sojowego, słonecznikowego lub oliwy z dodatkiem soku z cytryny / bez
musztardy /. Produkt białkowy do pieczywa może stanowić biały ser, twarożek
homogenizowany, jajko gotowane na miękko, wędlina / z dozwolonych /,
upieczona w folii cielęcina na zimno lub klops. Może być dodany dżem lub
miód. Do tego posiłku wskazane jest podanie sezonowego warzywa lub soku
owocowego.

Śniadanie II: napój -jeden z wymienionych w I śniadaniu lub sok owocowy,
warzywny, zsiadłe mleko, kanapka z serem lub wędliną lub napój i kawałek
ciasta drożdżowego albo innego dozwolonego w tej diecie / biszkopt, babka
drożdżowa /, budyń mleczny, galaretka owocowa, twaróg z jabłkiem.

Obiad: zupa z dozwolonych produktów: krupnik, jarzynowa, barszcz,
pomidorowa, owocowa, odtłuszczony rosół, ziemniaczana. Dania mięsne, rybne,
półmięsne lub z sera- dostar­czające białka zwierzęcego. Jako dodatek -
ziemniaki całe, puree, ryż lub kasza gotowana na sypko, drobny delikatny
makaron. Warzywa gotowane, surowa- utarta marchewka, pomidor bez skórki,
sałata zielona z olejem lub słodką śmietanką. Na deser może być surowy owoc
/ z dozwolonych /, kompot, kisiel mleczny lub z owoców, napój owocowy.

Podwieczorek: napój z kanapką, napój i ciasto, owoc lub jeden z innych
wymienionych w obiedzie deserów.

Kolacja: możliwie często potrawa gotowana: leniwe pierogi, budyń z mięsa lub
sera, kurczak lub ryba w galarecie, ryba lub mięso w jarzynach, risotto z
mięsem i warzywami, zsiadłe mleko z kaszą lub ziemniakami. Napój jak w I
śniadaniu, pieczywo, masło. Jeśli potrawa jest gotowana i zawiera białko
zwierzęce może być podany dodatek dżemu lub miodu, jeśli jest np. ryż z
jabłkami musi być do pieczywa dodatek sera, wędliny lub ryby. Wskazany jest
również dodatek warzyw , owoców lub soku z owoców.

Przykładowy jadłospis dla diety lekkostrawnej.

Śniadanie: bułka, masło, parówki drobiowe na gorąco , sałata , dżem,
kawa zbożowa z mlekiem

Śniadanie II: budyń z sokiem owocowym .

Obiad: zupa kalafiorowa z ziemniakami, sztuka mięsa , ziemniaki, marchewka
gotowana

Podwieczorek: ciastko drożdżowe , kompot z truskawek .

Kolacja: leniwe pierogi, bułka , kiełbasa szynkowa , masło , herbata z
cytryną. banan

Produkty i potrawy dozwolone i przeciwwskazane w diecie lekkostrawnej

Nazwa produktu lub potrawy
dozwolone
przeciwwskazane

Produkty zbożowe
pieczywo jasne i czerstwe (czasem pieczywo typu "Graham" w
ograniczonej ilości), sucharki, drobne kasze: manna, krakowska, jęczmienna,
ryż, drobne makarony


Pieczywo razowe żytnie i pszenne, każde pieczywo świeże, grube kasze:
pęczak, gryczana, grube makarony

Mleko i produkty mleczne
mleko słodkie i zsiadłe, biały ser, serek topiony, serek homogenizowany


przetwory mleczne przekwaszone, sery żółte



Jaja


gotowane na miękko, w koszulkach, ścięte na parze w formie jajecznicy,
jaj sadzonych, omletów


gotowane na twardo i smażone w zwykły sposób,



Mięso, wędliny i ryby


Mięsa chude: wołowina, cielęcina .kurczaki, chuda wieprzowina, ryby
chude: dorsz, leszcz, płastuga, szczupak, sandacz, wędliny chude:

szynka polędwica, chuda kiełbasa szynkowa, wieprzowa lub wołowa,
parówki w ograniczonej ilości


mięso tłuste: baranina, wieprzowina, gęsi,

kaczki,

wędliny tłuste,

produkty mięsne i rybne wędzone

mięsa peklowane, konserwy mięsne,

ryby tłuste: węgorz , halibut



Tłuszcze


masło , słodka śmietanka , oleje roślinne:

sojowy, słonecznikowy, rzepakowy, oliwa


śmietana, smalec, słonina, boczek



Ziemniaki


gotowane, gotowane tłuczone, w postaci puree


frytki, wszelkiego rodzaju ziemniaki smażone, placki ziemniaczane



Warzywa


marchew, kalafior, buraczki, dynia, szpinak, kabaczki, młody zielony
groszek, młoda fasolka szparagowa, warzywa z wody oprószane mąką z dodatkiem
masła, bez zasmażek, na surowo - zielona sałata, pomidory, utarta marchew z
jabłkiem


wszystkie odmiany kapusty, papryka, szczypior, cebula, ogórki, brukiew,
rzodkiewki, warzywa z zasmażkami, konserwowane octem,



Owoce


owoce dojrzałe bez skórki i pestek

jabłka, pomarańcze, brzoskwinie, banany, morele, truskawki, Maliny i
porzeczki w formie przecieru lub soku


wszystkie owoce niedojrzałe, gruszki, śliwki, czereśnie, agrest, owoce
suszone, orzechy



Suche strączkowe



wszystkie zabronione: groch, fasola, bób, soczewica

Cukier i słodycze
cukier, miód, dżemy bez pestek, przetwory owocowe z dodatkiem cukru :

kompoty, galaretki,


chałwa, czekolada, słodycze zawierające tłuszcz, kakao, orzechy



Przyprawy


tylko łagodne w ograniczonych ilościach:

sól, cukier, sok z cytryny, koper zielony, kminek, wanilia, cynamon


ostre przyprawy: ocet, pieprz, musztarda, papryka, wszelkiego rodzaju
pikle



Zupy


Kleiki, krupniki z dozwolonych kasz, zupy mleczne, przetarte zupy
owocowe, zupy warzywne czyste /barszcz, pomidorowa/, zupy jarzynowe z
dozwolonych warzyw, zupa ziemniaczana, zupy zagęszczone zawiesiną mąki w
wodzie, mleku lub słodkiej śmietance


kapuśniaki, zupa ogórkowa, fasolowa, grochówka, zupy zaprawiane
zasmażkami



Potrawy mięsne i rybne


gotowane, duszone bez uprzedniego obsmażania, pieczone w folii lub
pergaminie, potrawki, pulpety, budynie


smażone, pieczone w sposób konwencjonalny





Potrawy z mąki i kasz


kasze gotowane na sypko lub rozklejone, budynie z kasz z dodatkiem
mięsa, warzyw lub owoców, lane kluski, leniwe pierogi, makarony


smażone: kotlety z kaszy, kluski kładzione, francuskie



Sosy


o smaku łagodnym zaprawiane: słodką śmietanką, masłem lub żółtkiem

zagęszczone zawiesiną mąki w wodzie, mleku lub słodkiej śmietance

koperkowy, cytrynowy, potrawkowy, pomidorowy


Ostre na zasmażkach, sosy na bazie tłustych i esencjonalnych wywarów
mięsnych lub kostnych



Desery
kompoty, kisiele, musy, galaretki - z owoców dozwolonych, galaretki,
kisiele, kremy z mleka, biszkopty, czerstwe ciasto drożdżowe


torty i ciastka z kremem, pączki, faworki, tłuste ciastka jak
francuskie , piaskowe, kruche



Napoje
Herbata, słaba kawa ( o ile nie ma przeciwwskazań), mleko, napoje
owocowe, soki warzywne
Mocne kakao, płynna czekolada, napoje alkoholowe, napoje gazowane