glob wrote:

> Non stop ataki na polską kulturę i cenzurowanie teatrów, galerii,
> prześladowania artystów, zastraszania , zamykania spektakli itd.m. To już
> było katolicy i wszyscy wiedzą czym się skończyło katolicy....
>
>
> Barok
>
>
> W Polsce, objętej kontrreformacją, ponownie zaznacza się potęga Kościoła.
> Z tego też powodu niemałą rolę w kształtowaniu światopoglądu odegrał zakon
> jezuitów. Szeroko rozwinięta sieć szkół zakonnych spowodowała wprawdzie
> wzrost liczby osób wykształconych, ale jednocześnie obniżył się poziom
> tego wykształcenia. Wszelkie przejawy wolnej myśli, poglądy heretyckie i
> antykościelne podlegały surowej cenzurze. Niepożądane książki umieszczano
> na indeksie - pierwszy indeks w Polsce sporządzono w Krakowie na początku
> XVII wieku. Wynikiem takiej polityki Kościoła było ogólne obniżenie
> poziomu literatury, w której pojawiać się zaczęły płytkie utwory o
> charakterze dewocyjnym i panegiryki (utwory pochwalne, wysławiające z
> przesadą osobę lub wydarzenie), których autorzy liczyli na protekcję w
> zdobyciu stanowiska lub zaszczytów. Często były to utwory grafomanów, a
> więc osób nie posiadających talentu, a ulegających manii pisania utworów
> literackich. Dość częstym zjawiskiem było makaronizowanie języka
> literackiego (makaronizm - obcy wyraz, zwrot, obca forma wpleciona w tekst
> pisany w języku ojczystym). W końcu XVII wieku wychowanie w szkołach
> zakonnych nakazywało popisywanie się znajomością łaciny. Wtrącano więc
> wyrazy łacińskie do polskich zdań, nadawano im polskie końcówki, czy
> naginano polską budowę zdań do łacińskiej składni. Zwyrodnienie języka i
> stylu w literaturze polskiej było objawem obniżenia się poziomu kultury
> umysłowej i obyczajowej, której uległa szlachta, zapatrzona w swą rzekomą
> sarmacką wyższość nad innymi narodami. Jeszcze w XVI wieku pojęcie
> sarmatyzmu obejmowało pozytywne cechy szlacheckie - patriotyzm,
> pracowitość, uczciwość, ale w XVII wieku miejsce dawnych cnót zajęły wady
> - obojętność wobec losów ojczyzny, warcholstwo, pijaństwo, rozluźnienie
> obyczajów, wyzysk chłopa. Powyższe sprawy powodują, że szczególnie II
> połowa XVII wieku jest dla Polski okresem wielkiego kryzysu. Sytuacja
> wewnętrzna i zewnętrzna Polski wikłała kraj w coraz to nowe wojny. Bunty
> chłopskie przeciwko uciskowi feudalnemu, potop szwedzki i anarchia
> szlachecka osłabiały jej pozycję polityczną. W 1652 roku nastąpiło
> pierwsze zerwanie sejmu przez liberum veto jednego tylko posła, za Augusta
> II zerwano 17 sejmów, a za Augusta II, prócz koronacyjnego nie doszedł do
> skutku ani jeden.

Tylko nie wrzucaj tu mi do tego samego worka z w/w rzymczykami takich
przedstawicieli autentycznych baroku jak kalwin Jan Andrzej Morsztyn
(chociaż później tenże przeszedł na papizm) czy lwowscy sielankopisarze
Ormianie (Szymonowic i Zimorowic).

Nawet wśród katolików (w strasznych nękanych prez inkwizycję krajach
romańskich) było dwóch genialnych poetów w czasach baroku - Giambattista
Marini ("meraviglia") i Luis Gongora ("książę ciemności").




Giambattista Marini, także Marino (ur. 18 października 1569 w Neapolu, zm.
25 marca 1625 tamże) - włoski poeta, główny przedstawiciel literatury
włoskiego baroku.

Głównym dziełem Mariniego jest poemat mitologiczny pisany oktawą, Adone
(Adonis, 1623); ma on swobodną strukturę, zawiera liczne, zawikłane
dygresje, luźne epizody i popisy erudycyjne. Twórczość poety charakteryzuje
przesadna dbałość o efektowną formę, niezwykłe skojarzenia, kunsztowne
metafory, kwieciste słownictwo, wyszukane figury retoryczne. Twierdził, że
poezja ma przede wszystkim szokować i zaskakiwać czytelnika.

Marini nie chciał opisywać natury. Jego światem jest odrealniony świat
ksiąg, pałaców, galerii obrazów i rzeźb. Poeta to według niego "rybak w
morzu literatury", na które składają się dzieła innych twórców. Marini żądał
od poety przede wszystkim pomysłowości i mistrzowskiego panowania nad
językiem i wierszem. W poezji nie liczą się żadne reguły. Jedyną regułą
poety powinno być łamanie wszystkich reguł.

Marinizm - styl poetycki stosowany często w literaturze barokowej.

Charakteryzowała go efektowna forma utworu, nadużywanie metafor oraz
różnorodne chwyty stylistyczne, takie jak: aliteracje, anafory, paradoksy,
inwersje, parentezy, hiperbole i tym podobne, by osiągnąć pożądany efekt.
Nazwa pochodzi od nazwiska twórcy - Giambattisty Marino.

Główne założenie tej poezji brzmi: "zaskoczyć, zaszokować odbiorcę
niezwykłym pomysłem w dziedzinie tematu lub formy". Na tej bazie w Hiszpanii
i we Włoszech powstał nurt nazywany konceptyzmem, który dążył do budowania
wypowiedzi poetyckiej na wyszukanym pomyśle. W zakresie formy stosowano dużą
ilość środków stylistycznych (często błahą treść ubierano w wyszukaną formę
przesyconą anaforami, antytezami, hiperbolami, paradoksami). W Polsce
reprezentowany był głównie przez Jana Andrzeja Morsztyna. Jego naśladowcy,
popisujący się niezwykłymi pomysłami osiągali prawdziwą wirtuozerię formy
poetyckiej; mariniści, tak jak ich mistrz, pisywali zwykle utwory erotyczne.
W epoce baroku, bardzo łatwo mieszano doświadczenia religijne i miłosne; ten
sam zabieg dostrzegamy u poetów dwudziestolecia, a przede wszystkim u
Bolesława Leśmiana, u którego gwałtowność erotyzmu miesza się z
nieograniczoną dobrocią Boga (np. ballada STRÓJ).



Luis de Góngora y Argote (ur. 11 lipca 1561 w Kordowie, zm. 24 maja 1627 w
Kordowie) - hiszpański poeta, jeden z czołowych przedstawicieli
europejskiego baroku, kapelan króla Filipa III.

Znienawidzony i pogardzany przez wielu współczesnych mu twórców, na trzy
stulecia popadł w zupełnie zapomnienie. Dopiero w 1927 grupa hiszpańskich
poetów (m.in. Dámaso Alonso i Federico García Lorca) odkryła na nowo jego
twórczość i przywróciła miejsce w panteonie hiszpańskiej literatury. Do
najważniejszych jego dzieł należą Soledades i La Fábula de Polifemo y
Galatea.

"książę ciemności" - za początek tego okresu uważa się rok 1610, kiedy poeta
stworzył odę A la toma de Larache; w utworach Góngory przeważały wówczas
akcenty erudycyjne, wiersze są hermetyczne, trudne do zrozumienia dla
niewyrobionego czytelnika; to właśnie twórczość z tego okresu stała się
głównym powodem krytyki Góngory, przez którą poeta popadł w zapomnienie na
300 lat.

Jednak zdaniem wielu badaczy twórczości Góngory, m.in. Dámaso Alonso, o ile
można mówić o dwóch nurtach w jego poezji, o tyle podział chronologiczny
jest nadużyciem. Według tej koncepcji oba nurty istniały mniej więcej
równolegle, a już we wczesnej poezji Góngory spotkać można silne akcenty
erudycyjne - gry słów, aluzje, skomplikowaną składnię, itp. Ten wczesny styl
najczęściej zwykło się określać mianem konceptyzmu, albowiem opierał się on
głównie na koncepcie, nagłych przeskokach myśli, niezwykłych pomysłach i
skojarzeniach. Wkrótce jednak Góngorze przestał wystarczać sam koncept.
Chciał, wedle własnych słów, "tworzyć dla niewielu". Stąd styl ewoluował w
stronę kultyzmu, to jest poezji odwołującej się do erudycji czytelnika, jego
znajomości kultury klasycznej, obfitującej w odwołania do łaciny i greki,
bogatej w liczne środki stylistyczne - metafory, hiperbole, paronomazje, a w
warstwie syntaktycznej opierającej się m.in. na inwersji i symetrii.
Jednocześnie poeta zawsze przykładał sporą wagę do melodyjności swej poezji,
dbając o nią niczym prawdziwy muzyk. Przy pomocy tych środków Góngora
przekształcał każdy swój wiersz w zadanie dla umysłu świadomego i
wykształconego, zagadkę lub łamigłówkę, której odgadnięcie sprawia
czytelnikowi szczególną przyjemność. To właśnie ten styl zyskał miano
gongoryzmu, choć liczni krytycy woleli używać nazwy kulteranizm, która z
jednej strony jest odwołaniem do kultyzmu, z drugiej zaś do znienawidzonego
w okresie Kontrreformacji luteranizmu. Tę krytykę w znacznej mierze
zawdzięczać można licznym epigonom, którzy usiłowali naśladować styl Góngory
bez krzty jego geniuszu, co zwykle prowadziło do zwyrodnienia stylu i
przerostu formy nad treścią.



--
????
???
??????