"Jak wytłumaczyć zachowanie mamy, która potępia córkę za zamieszkanie z nowym
partnerem po rozwodzie?

Moja siostra ponad rok temu rozwiodła się z mężem. Nasza mama, która zawsze była
bardzo wierzącą osobą, strasznie to przeżyła. Próbowała doprowadzić do kościelnego
unieważnienia małżeństwa siostry. To się jednak nie powiodło i mama była załamana.
Zaczęła się jeszcze bardziej gorliwie modlić, chodzić częściej do kościoła.

Gdy dowiedziała się, że siostra się zakochała i zamierza zamieszkać z nowym
partnerem, dosłownie wpadła w histerię. Wciąż powtarzała, że siostra żyje w grzechu i
całą naszą rodzinę spotka za to kara. Przez całą sytuację siostra dla świętego
spokoju przestała z mamą rozmawiać na temat nowego związku, ale ma przecież prawo do
ułożenia sobie życia.

Nie wiemy, jak wytłumaczyć zachowanie mamy? Czy mogą to być objawy choroby
psychicznej, czy to zachowanie jest wynikiem wiary czy dewocji?
************


odpowiada Sławomir Wolniak, lekarz psychiatra

Najprawdopodobniej na zachowania Pani matki oprócz wymienionych czynników wpływają
także zaburzenia nerwicowe. Wywołują one nieuświadomiony lęk, który chora próbuje
zmniejszyć, wykonując określone rytuały. W literaturze fachowej pojawia się pojęcie
nerwicy eklezjogennej, powstałej na tle zakazów i nakazów religijnych. Z mojej
praktyki wynika jednak, że neurotyczne treści i zachowania religijne mogą być
kompensacją wielu traumatycznych doświadczeń życiowych i stanowią jedynie sposób
łagodzenia cierpienia i niepokoju, a często wybieg leniwego umysłu. Chory uważa, że
jeśli zaprzestanie określonych rytuałów - w tym wypadku modlitwy i ciągłego
upominania o moralności, wydarzy się coś strasznego, zagrażającego jemu bądź
najbliższym.

Pewnego rodzaju traumatyczne doświadczenia z życia Pani matki, później rozpad
małżeństwa córki, mogły wywołać głębokie poczucie winy. Łatwiej jest znaleźć
wytłumaczenie w złamaniu przykazań, niż szukać przyczyn we własnym postępowaniu.

Zagadnienia wiary i moralności od wieków budzą gorące emocje nie tylko filozofów.
Jako psychiatra mogę jedynie stwierdzić, że są częstą przyczyną hospitalizacji osób
wrażliwych, zbyt ambitnych, o słabej konstrukcji psychicznej. Niepokój związany z
wrażeniem chaosu wymusza działania zastępcze, porządkujące i objaśniające świat. W
leczeniu wykorzystuje się zwykle neuroleptyki i leki antydepresyjne, które wyrównują
aktywność komórek nerwowych i blokują urojenia, znosząc stan napięcia.

Niewykluczone też, że Pani matka za wszelką cenę chce przeszkodzić nowemu związkowi
Pani siostry, obawiając się samotności i opuszczenia. Podświadomie używa do tego celu
argumentów religijnych i zdrowotnych. Warto porozmawiać o tym z kapłanem, który oceni
sytuację i być może wskaże kontakt z kompetentnym psychologiem.

Ważne, abyście obie Panie, troszcząc się o matkę, nie pozwoliły się wpędzić w
poczucie winy i realizowały własne plany życiowe według swoich wartości i przekonań.
W ten sposób można uniknąć nerwicy indukowanej, spowodowanej trwaniem w toksycznej
relacji.