POZDRAWIAM WSZYSTKICH

MARCIN

Witamina B5
artykuł Barbary Michalik

Witamina B5 jest nazywana najczęściej kwasem pantotenowym, bardzo
rozpowszechnionym w świecie roślinnym i zwierzęcym (cząstka "pan" oznacza
"wszystko", "wszech-", a "pantotenowy" to inaczej "wszechobecny"). Jest on
niezbędny dla każdej żywej komórki, ale w stanie wolnym rzadko występuje w
przyrodzie. W rzeczywistości termin "witamina B5" odnosi się do
następujących substancji:

- kwasu pantotenowego,
- pantenolu (należącego do grupy alkoholi, nie występującego w przyrodzie,
ale aktywnego biologicznie w stosunku do ludzi i zwierząt),
- panteiny (pochodnej kwasu pantotenowego),
- koenzymu A (aktywnej biologicznie formy kwasu pantotenowego).

Kwas pantotenowy został odkryty podczas badań całej grupy witamin uznawanych
za niezbędne czynniki wzrostowe drożdży. Zauważono też, że bakterie kwasu
mlekowego i propionowego wymagają obecności tego kwasu do rozwoju w pożywce.
Okazało się, że występuje on również w wątrobie zwierzęcej i otrębach. Jego
brak wywołuje na przykład u kurcząt zapalenie skóry, a u szczurów
zahamowanie wzrostu.

W aptekach można go kupić w postaci preparatu o nazwie pantotenian wapnia.
Znajduje się on w grupie witamin B rozpuszczalnych w wodzie. Organizm może
przechowywać jego niewielkie ilości, ale nadmiar jest wydalany z moczem.


Rola w organizmie

Witamina B5 - podobnie jak inne witaminy z grupy B - jest niezbędna do
prawidłowego metabolizmu (czyli przemiany) białek, cukrów i tłuszczów oraz
do syntezy niektórych hormonów. W organizmie zostaje przekształcona w
substancję zwaną koenzymem A, który wpływa na prawidłowy przebieg procesu
uwalniania energii z tłuszczów, węglowodanów i białek.

Bierze także udział w wytwarzaniu tłuszczów, cholesterolu oraz hormonów i
przekaźników nerwowych. Dlatego zapobiega przemęczeniu i usprawnia
funkcjonowanie układu sercowo-naczyniowego, nerwowego i pokarmowego.
Uczestniczy też w regeneracji tkanek i przyspiesza gojenie ran,
przeciwdziała tworzeniu się zmarszczek, a ponadto zapobiega przedwczesnemu
starzeniu się i siwieniu, poprawia pigmentację oraz stan włosów.


Niedobór i nadmiar

Pierwsze oznaki ostrzegawcze niedoboru witaminy B5 to bóle i sztywność w
stawach, wypadanie włosów, przedwczesna siwizna, drobne pęknięcia skóry w
kącikach ust i oczu, uczucie odrętwienia i skurcze w ramionach i nogach,
trudności z nauką, uczucie rozdrażnienia, kłopoty ze wzrokiem, obstrukcja.

Niepokojącym sygnałem bywa także pojawiająca się z rana sztywność i
bolesność (tuż po wstaniu z łóżka), utrudnione poruszanie rękami i nogami
oraz gościec. Badania kliniczne wykazują, że pacjenci chorzy na gościec mają
zbyt niski poziom witaminy B5, a uzupełniające dawki tej witaminy likwidują
bóle i dolegliwości.

W celach doświadczalnych symptomy awitaminozy wywoływano u zwierząt lub u
ludzi, podając im specjalnie spreparowane pożywienie nie zawierające
witaminy B5. Były to tylko wysoko przetworzone produkty, takie jak
oczyszczony ryż czy wypieki z białej mąki. Jednocześnie eliminowano witaminę
B5 z organizmu za pomocą specjalnych preparatów. U badanych zaobserwowano
objawy nasilonego niedoboru tej witaminy: nadmierną drażliwość,
przemęczenie, zaburzenia układu nerwowego, depresje, utratę koordynacji,
niepewny chód, kurcze mięśni, zaburzenia układu sercowo-naczyniowego i
trawiennego, nadmierną podatność na zakażenia, częste infekcje górnych dróg
oddechowych, utratę apetytu, niestrawność, omdlenia, przyspieszenie
czynności serca, drętwienie i mrowienie stóp i dłoni, zmiany skórne
(zapalenia skóry, uczucie pieczenia, złe gojenie się ran, łysienie).

Ponieważ witamina B5 powszechnie występuje w przyrodzie, nie stwierdza się
jej częstego braku u ludzi. Objawy niedostatecznej ilości tej witaminy
wynikają najczęściej z niedostatecznego wyżywienia.

Z drugiej strony jednak zdarza się, że mimo wystarczającej ilości produktów
żywnościowych w naszej diecie, coraz częściej odczuwamy brak witaminy B5 w
pożywieniu. Jest to spowodowane spożywaniem wysoko przetworzonej żywności, w
której witaminy B5 jest coraz mniej, gdyż jest ona eliminowana na przykład
podczas mielenia i oczyszczania zbóż. Witamina ta jest niszczona także
podczas procesu zamrażania i rozmrażania produktów oraz ich gotowania,
ponieważ przechodzi wówczas do wywaru. Dieta złożona z gotowych potraw
zamrażanych i przechowywanych w zamrażalnikach i lodówkach, artykułów
żywnościowych w puszkach, pizzy, frytek, białego pieczywa, makaronów, cukru,
słodyczy, napojów słodzonych powoduje, że przyjmujemy mniejszą ilość
witaminy B5 w żywności.

Niedobór witaminy B5 występuje zwłaszcza u ludzi w podeszłym wieku oraz u
osób przepracowanych i przeżywających stresy.


Gdzie jest witamina?

B5 znajduje się w wielu produktach żywnościowych. Najwięcej jest jej w
wątróbce, otrębach pszennych, mleczku pszczelim, rybach (np. pstrągach,
śledziach, makrelach), pestkach słonecznika, serach (np. camembert, brie),
orzechach, jajkach, owocach awokado, grzybach, mleku pełnym, mięsie
kurczaka, soi, maśle orzechowym, bananach, pomarańczach, ziemniakach,
brokułach, ciemnym ryżu, melonach i pełnoziarnistym chlebie.

Jednak, jak już wspomnieliśmy, jej ilość jest różna w zależności od stopnia
przetworzenia produktów (na przykład ciemny, nie oczyszczony ryż ma dwa razy
więcej witaminy B5 niż ryż biały). Tracimy witaminę B5 podczas rozmrażania
produktów, ich gotowania oraz pod wpływem wysokiej temperatury podczas
smażenia produktów. Należy pamiętać także o tym, że niszczą ją również
potrawy zawierające kwasy, takie jak ocet czy ostra musztarda. Silnie
alkaliczne produkty, a więc np. soda oczyszczona, również obniżają zawartość
tej witaminy.


Czy wiesz, że...
Witamina B5 ma wpływ na wytwarzanie witaminy D.
Współdziała z innymi witaminami grupy B, należy je więc przyjmować razem.
Pomaga nam uporać się z sytuacjami stresowymi, łagodzi stany zapalne w
organizmie.
Przyczynia się - choć tylko pośrednio - do zachowania szczupłej sylwetki lub
do utraty wagi, gdyż przyspiesza uwalnianie się tłuszczów z komórek
tłuszczowych. Dzięki temu pomaga w spalaniu tłuszczów.
Zapewnia świeżość i siłę, więc jej niedobór często występuje u osób
wykonujących pracę fizyczną, a także u sportowców, którzy po wyczerpujących
zawodach popadają w nastrój graniczący z załamaniem nerwowym i nie potrafią
sobie poradzić z konfliktami oraz ze stresami.
W ciągu 24 godzin witamina B5 potrafi całkowicie odświeżyć mózg i usunąć
stany roztargnienia, zwątpienia, osłabienie pamięci, niezdolność do
koncentracji i nauki oraz lekkie stany depresji.

1. Nazwa witaminy B5 (kwas pantotenowy, pantenol, panteina, koenzym A)
2. Rola w organizmie niezbędna do prawidłowego metabolizmu białek, cukrów i
tłuszczów oraz do syntezy niektórych hormonów, warunkuje prawidłowy przebieg
procesu uwalniania energii, bierze udział w wytwarzaniu tłuszczów,
cholesterolu, hormonów i przekaźników nerwowych, zapobiega przemęczeniu i
usprawnia układ sercowo-naczyniowy, nerwowy i pokarmowy, uczestniczy w
regeneracji tkanek, przyspiesza gojenie ran, poprawia pigmentację i stan
włosów
3. Skutki niedoboru zaburzenia układu nerwowego, trudności z nauką, uczucie
rozdrażnienia, kłopoty ze wzrokiem, nadmierna drażliwość, depresje, utrata
koordynacji, bóle i sztywność w stawach, uczucie odrętwienia, mrowienia i
skurcze w ramionach i nogach, niepewny chód, wypadanie włosów, przedwczesna
siwizna, łysienie, zmiany skórne, uczucie pieczenia, pęknięcia skóry w
kącikach ust i oczu, złe gojenie się ran, zaburzenia układu trawiennego,
utrata apetytu, niestrawność, obstrukcja, przemęczenie, podatność na
zakażenia, częste infekcje górnych dróg oddechowych, zaburzenia układu
sercowo-naczyniowego, omdlenia, przyspieszenie czynności serca
4. Skutki nadmiaru nie jest toksyczna, ale nadmiar może powodować biegunki
5. Źródła witaminy wątróbka, otręby pszenne, ryby (np. pstrągi, śledzie,
makrele), mleczko pszczele, pestki słonecznika, sery, orzechy, jajka, owoce
awokado, grzyby, mleko pełne, mięso kurczaka, soja, masło orzechowe, banany,
pomarańcze, ziemniaki, brokuły, ciemny ryż, melony, pełnoziarnisty chleb


"Żyjmy dłużej" 12 (grudzień) 1998


powrót do