bazyli4 napisał(a):
> U�ytkownik "glob" <r...@g...com> napisa� w wiadomo�ci
> news:b7dc3cdb-e0a2-470c-9ce2-eb749757142f@o32g2000yq
m.googlegroups.com...
>
> > No dobrze napisz� pojednawczo i t�umacz� ostatni raz . Wyobra� sobie
> > jaskinie i jaskiniowc�w , oni ,ci jaskiniowcy tworz� sw�j j�zyk do
> > nazwania jaskini i swojego �ycia w tej jaskini . Mija par� tysi�cy lat
> > i jaskinie juďż˝ nie stanowiďż˝ miejsca zamieszkania. I nagle znajdujďż˝ siďż˝
> > ludzie u�ywaj�cy tego j�zyka z jaski� do rzeczywisto�� w kt�rej
jaskiďż˝
> > juďż˝ nie ma , w sensie mieszkaniowym , czyli tych emocji i uczuďż˝
> > kryj�cych si� w s�owach jaskiniowc�w . Teraz rozumiesz niesamowite
> > oderwanie od rzeczywisto�ci katolik�w, ten j�zyk wyra�a to, �e katol
> > wejdzie ci do domu i na �rodku pokoju rozpali ognisko. To co�
> > nisamowitego , to ju� zak�ad zamkni�ty , kaftan i pasy.
>
> I b��d. J�zyk zmienia si� z pokolenia na pokolenie... w tym samym pokoleniu
> zmienia si� diametralnie... ka�de pokolenie niesie ze sob� stare i nowe,
> r�norakie zar�wno denotacje jak i konotacje... to, �e kto� zaczyna
u�ywa�
> j�zyka Szekspira nie znaczy, �e pochodzi z tamtej epoki, albo go nie
> rozumie, bo najcz�ciej pochodzi z sobie w�a�ciwej epoki i rozumie ten j�zyk
> jak najbardziej. Poza tym, spos�b odczuwania te� si� zmienia... i ka�dy
> ci�gnie jaki� kawa�ek swojej jaskini, cho�by po rodzicach, znajomych,
> kulturze, warunkach geograficznych... katolik tutaj tak samo nie jest winny
> jak ateista czy in�tynier budowlany...
>
> Pzdr
> Paweďż˝

__________________________________________________
______________________
ARCHAIZM- forma gramatyczna, wyraz, zwrot, styl i podobne elementy
charakterystyczne dla minionych okresów rozwoju języka. To taka cecha
języka, którą dziś odczuwamy jako przestarzałą lub całkowicie wyszła z
użycia;
Archaizować- nadawać czemuś cechy archaiczne, naśladować styl lub
język epok minionych;
Wyrazy "przestarzałe" wychodzą z użycia wraz z rozwojem cywilizacji.
Zanikły już pewne, wykonywane dawniej zawody, na miejsce
starych - pojawiły się nowe nazwy przedmiotów, narzędzi, czynności.
Język ludzki nie jest skostniałym tworem, dlatego w miarę zmieniania
się rzeczywistości także on się zmienia i rozwija. [ Widzisz bazyli
dla katoli nic się nie zmienia , oni mają już wszystko powiedziane i
ustalone ]Przeciwieństwem procesu archaizacji jest neologizacja, czyli
tworzenie nowych wyrazów (ale nie o tym dziś mowa).




Troszkę o rodzajach archaizmów:
Archaizmy słownikowe:to wyrazy, które znikły mimo nieprzerwanego
istnienia oznaczanych nimi przedmiotów.
Mogły to być wyrazy obce ustępujące miejsca odpowiednim swojskim:
-hawierz- 'górnik'






-hawiernia- 'kopalnia'
- industria- 'przemysł';
albo wyrazy rodzime które nie zdołały oprzeć się ekspansji nazw
obcych:
- krajopis- 'geograf',
- księgotłocznik- 'drukarz',
- księgospis- 'katalog'.
Do niezwykle ciekawych wg. mnie archaizmów należą starodawne nazwy
uczuć:
-warch- 'gniew' ( por. warchoł)



-bucić się- 'pysznić się' (por. buta)
-żasnąć się- 'przestraszyć się, przerazić'
Archaizmy rzeczowe:Wyrazy które znikły, bo przestały im odpowiadać
przedmioty materialne, instytucje, stosunki społeczne i poglądy.
Zanikanie organizacji rodowej przyczyniło się do redukcji nazw
pokrewieństwa i usunięciu zróżnicowań drugorzędnych:

-dziewierz- 'brat męża'
-jątrew- 'bratowa'
-szurzy- 'brat żony, szwagier'.
Archaizmy znaczenioweto takie wyrazy, które w jakimś tekście pojawiają
się w jednym ze swoich dawnych, dziś już nieaktualnych znaczeń;
-miesiąc(na niebie)- 'księżyc';
-grzeczny- dawniej taki, który jest k'rzeczy, czyli 'do rzeczy,
stonowany';
-grzeczny- dawniej taki, który jest k'rzeczy, czyli 'do rzeczy,
stonowany';
Weźmy dla przykładu archaizm -przytomny- 'obecny'. Wyobraźcie sobie
takie pytanie:
- Czy pan starosta jest przytomny?- zapytał szlachcic przekraczając
próg dworu.
Zupełnie nie wiadomo czy chodzi o znaczenie współczesne czy
archaiczne. Dlatego przy stosowaniu archaizmów znaczeniowych należy
bardzo uważać. Mogą one wprowadzać w błąd i prowadzić do
nieporozumień.




Należy zawszeje wyjaśniać.
Niektóre archaizmy znaczeniowe są powszechnie znane, ale również
myślę, że należy je wyjaśniać:
-okrutny- 'wielki, silny'
-dowcip- 'spryt, pomysłowość, bystrość'
Archaizmy zupełne to słowa całkowicie zapomniane.



Przyjrzyjmy się terminologii sądownicza:te słowa należą do tzw.
archaizmów całkowitych (martwych) - koniecznie jest wyjaśniane co
znaczą:
-prawota- 'sprawiedliwość'
-roki- 'terminy posiedzeń sądu
-sąpierz- 'przeciwnik w sprawie'
-sok- 'oskarżyciel'
-pierca- 'adwokat'


-kłodnik- 'więzień'
-kluza lub kloza- 'więzienie'
-główszczyzna- 'grzywna za zabójstwo'
-basarunek- 'odszkodowanie przyznawane osobie okaleczonej'
Archaizmy częściowe: znane, ale nie używane, należące do biernego
zasobu słownictwa.
Niektóre mogą występować w języku czynnym w różnych zwrotach słownych:
Niektóre mogą występować w języku czynnym w różnych zwrotach słownych:
-czambuł- 'oddział tatarski zapuszczający się na obce
terytorium' (potępiać w czambuł);
-pielesz- 'kryjówka dzikiego zwierza' (wrócił do rodzinnych pieleszy);
-nawiązka- 'rekompensata materialna przyznawana przez sąd' (oddać z
nawiązką);
(tu wkraczamy troszkę na grunt frazeologii, ale szerzej o tym innym
razem)


[Jeden przykład szerzej omówimy]
Niektóre ze staropolskich wyrazów występują jeszcze w naszym
dzisiejszym języku, ale należą do tzw. słownictwa biernego,
informującego jedynie o realiach minionych epok. Do takich wyrazów
należy m. in.cześnik(czestnik): "Wszytki ma kosa potraci; Wojewody i
czestniki, Wszytki świeckie miłośniki


" ["Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią"]. Cześnik to początkowo
nazwa urzędnika dworskiego, potem tytuł honorowy. W XIV, XV w. Wyraz
ten oznaczał dostojnika, kasztelana. Zawiera on ten sam rdzeń, co
wyraz 'cześć', więc oznaczał człowieka 'czesnego' - godnego czci.
Również i dzisiaj mówimy np. o "poczesnym miejscu" - w tym wyrażeniu
mamy jeszcze ślady znaczenia dawnego wyrazu poczesny, spokrewnionego z
rzeczownikiemcześnik(czestnik).
W wypowiedziach innego rodzaju, użycie archaizmu może dawać zamierzony
efekt żartobliwy albo przeciwnie- może potęgować podniosły, uroczysty
nastrój.


Ekspresywne określenia osób: (cel stosowania - np. ośmieszenie kogoś,
efekt żartobliwy)
-hałaburda- 'zabijaka, awanturnik',
-hardosz- 'pyszałek',
-kielichowicz, suszykufel, dybidzban- 'pijak',
-krętarz, krętosz, kręciel- 'oszust, kłamca'



Cel wprowadzania archaizmów:
Niekiedy autorzy celowo sięgają w swojej twórczości po dawne lub
przestarzałe elementy językowe. W utworach o tematyce historycznej
archaizmy są konieczne, gdy mówimy o określonych dawnych realiach,
dziś już nieistniejących, ponadto oddają koloryt językowy epoki (patrz
powieści historyczne Sienkiewicza).