Jakub

Sala adamaszkami wybita w Watykanie. Papież siedzi na krześle w złocistych
pantoflach, koło niego na złotym trojnogu tiara, a na tiarze papuga z czerwoną szyją.
Szwajcar odmykając drzwi dla wchodzącego Kordiana, krzyczy głośno:

 

SZWAJCAR

Graf Kordian, Polak!

 

PAPIEŻ

Witam potomka Sobieskich.

(Wyciąga nogę - Kordian przyklęka i całuje.)

Polska musi doznawać zawsze łask niebieskich?

Dziękczynień modły niosę za ów kraj szczęśliwy,

Bo cessarz jako anioł z gałązką oliwy,

Dla katolickiéj wiary chęci chowa szczere;

Powinniśmy hosanna spiewać...

 

PAPUGA

(cienko i chrapliwie)

Miserere!!!

 

KORDIAN

W darze niosę ci, Ojcze, relikwiją świętą,

Garść ziemi, kędy dziesięć tysięcy wyrżnięto

Dziatek, starców i niewiast... Ani te ofiary

Opatrzono przed śmiercią chlebem eucharisti;

Złóż ją tam, kędy chowasz drogie carów dary,

W zamian daj mi łzę, jedną łzę...

 

PAPUGA

Lacryma Christi...

 

PAPIEŻ

(z uśmiechem do papugi machając chustką)

Precz, Luterku, precz mówię... Cóż, synu Poloniae,

Byłeśże w Piotra gmachu? w Cyrku, w Panteonie?

Ostrzegam, bądź w niedzielę w chorze Bazyliki,

Bo właśnie nowy spiewak przyjechał z Afryki,

Dej mi go przysłał Fezki... Jutro z majestatu

Dam wielkie przeżegnanie Rzymowi i światu,

Ujrzysz, jak całe ludy korne krzyżem leżą;

Niech się Polaki modlą, czczą cara i wierzą...

 

KORDIAN

Lecz garści krwawéj ziemi nikt nie błogosławi.

Cóż powiem?

 

PAPUGA

De profundis clamavi! clamavi!

 

PAPIEŻ

(zmięszanie śmiechem pokryć usiłuje i spędza papugę.)

Precz, szatanku! Z tiary na pastorał rusza,

Przeklęte zwierzę ptasie... o mało nie powiem,

Że w niéj zaklęta Lutra pokutuje dusza;

Pełna przysłowków ergo, ponieważ, albowiem.

Raz za firanką skryta, wdała się w dysputy

Z kardynałem, prezesem dataryji biura.

Rozumiał, że mu doktor jakiś tęgo kuty

Odpowiadał na kwestie - ona trzęsła pióra,

A kardynał rwał włosy i nadrabiał krzykiem;

Papuga odrzucała odpowiedzi ślepe;

Na koniec go zabiła hebrajskim językiem,

Krzycząc... "Pappe satan! pappe satan! aleppe..."

Głupie stworzeńko! Tak to czasem Bóg pozwala,

Że słaby, Golijatów rozumu obbala...

No mój synu, idź z Bogiem, a niechaj wasz naród,

Wygubi w sobie ogniów jakobińskich zaród,

Niech się weźmie psałterza i radeł i sochy...

 

KORDIAN

(rzucając na powietrze garść ziemi)

Rzucam na cztery wiatry męczennika prochy!

Ze skalanymi usty do kraju powrócę...

 

PAPIEŻ

Na pobitych Polaków pierwszy klątwę rzucę.

Niechaj wiara jak drzewo oliwkowe buja,

A lud pod jego cieniem żyje.

 

PAPUGA

Alleluja!...

 

 

(Kordian odchodzi.)