Natalia:
> ... myslalam, ze leworecznosc zalezy od pólkul, chociaz
> zdarzaja sie wyjatki.

Znalazlem cos [chyba] dosyc interesujacego na temat mozgu:
http://www.phys.uni.torun.pl/~duch/Wyklady/cog_plan.
html#r1

Ponizej _fragmenty_ ze strony:
http://www.phys.uni.torun.pl/~duch/Wyklady/kog-m/02.
htm

Pozdrawiam,
Czarek

=====================
Logika i intuicja? Czy sa dwa sposoby myslenia?
Myslenie intuicyjne - oparte na pamieci i reakcjach emocjonalnych,
doswiadczeniu, postrzeganiu calosci, trudne do zwerbalizowania.
Myslenie logiczne - trudne, wiec zdarzaja sie pomylki, ale wyzszosc intuicji
jest fikcja.

Uszkodzenia lewej pólkuli: trudnosci z mówieniem, pisaniem, czytaniem,
matematyka.
Uszkodzenia prawej pólkuli: trudnosci z rozpoznawaniem struktur
geometrycznych, twarzy, trudnosci z rysowaniem, percepcja muzyki.

Dominacja prawej pólkuli - artysci, humanisci; lewa - naukowcy, umysly
scisle.
Prawa pólkula - Wschodni mistycyzm, lewa pólkula - Zachodni racjonalizm
(R. Ornstein).

Rozwin intuicje prawej pólkuli! Wykorzystaj caly mózg!
Jaki procent wykorzystujemy? Pytanie bez sensu!
Jaki procent mocy obliczeniowej mozemy przeznaczyc na myslenie? 1-5% ?

----------------------------------------------------
------------------------
Budowa ciala i mózgu lekko asymetryczna.
Asymetria widoczna juz na etapie plodowym.

Prawa pólkula:
Wieksza i ciezsza niz lewa.
Wiecej materii bialej (dluzsze polaczenia).
Czesc czolowa szersza, wysunieta do przodu
Bruzda Sylwiusza konczy sie zagieciem ku górze.
Niektóre obszary kory ciemieniowej powiekszone.

Lewa pólkula:
Czesc tylna szersza.
Bruzda Sylwiusza ok. centymetra dluzsza i prosta.
Wieksza równina skroniowa (planum temporale) i obszar Brocka.
Wiecej materii szarej.
Wiecej dopaminy, mniej noradrenaliny.
Róznice na poziomie budowy cytoarchitektonicznej i biochemicznym.
Mowa w prawej pólkuli: u praworecznych 4%, u leworecznych 15% + 15% obie
pólkule w jednakowym stopniu.
Mowa docierajaca do prawego ucha jest lepiej rozumiana.
Asymetria mniej widoczna u kobiet.

U ptaków: tylko uszkodzenia lewej pólkuli uposledzaja spiewanie.
Ale rozpoznawanie zlozonych ksztaltów lepsze w prawym polu widzenia.
Funkcje wzrokowo-przestrzene sa u niektórych malp w lewej pólkuli.
Preferencje ssaków do obracania sie w jednym kierunku - róznice poziomu
dopaminy w lewym i prawym prazkowiu.

----------------------------------------------------
------------------------
Szlaki nerwowe prowadzace od narzadów zmyslów do obszarów przetwarzajacych.

Skrzyzowane szlaki nerwowe dla bodzców dotykowych i sterowania motorycznego.
Bodzce sluchowe. Dzwieki z lewego ucha analizowane sa w prawej pólkuli i
odwrotnie.

Bodzce wzrokowe. Lewe pole wzrokowe analizowane jest w prawej pólkuli i
odwrotnie. Specjalne okulary skierowuja obraz tylko do prawej i lewej
pólkuli. Bodzce wechowe nie przechodza przez skrzyzowane szlaki - byc moze
prawdziwe jest wyjasnienie ewolucyjne. Opuszka wechowa powstala z
najbardziej wysunietego do przodu zwoju nerwowego.

Receptory wechowe w prawym nozdrzu - bardziej rejestrowanie wrazen,
wywolywanie skojarzen.
Receptory z lewego nozdrza - lepiej rozpoznaja zapachy.

Praworecznosc nie jest spotykana u zwierzat.
Genetyczne przyczyny powstania praworecznosci u ludzi: dwunozna postawa,
ulozenie niemowlecia - glowa po lewej stronie przy sercu matki,
podtrzymywane przez lewa reke, wiec prawa bardziej swobodna?
Stopniowa ewolucja praworecznosci: 70% przed 70.000 lat, 92-94% obecnie.

Leworecznosc - 20% blizniaków mono jak i heterozygotycznych.
Leworeczny potomek u: 2% prawo-praworecznych rodziców; 17%
prawo-leworecznych i 46% lewo-leworecznych.
Czesciej u leworecznych nieprawidlowosci, np. padaczka, zaburzenia
immunologiczne, problemy z uczeniem.

----------------------------------------------------
------------------------
Test na dzialanie prawej pólkuli

Gazzaniga (1970): plonacy budynek pokazany w lewym polu widzenia wywoluje
wzburzenie.
Racjonalizacja sytuacji - oskarzenie jednego z badaczy o wywolanie
zdenerwowania.
Podobne doswiadczenia z rozsmieszaniem, chociaz pacjent twierdzi, ze nic nie
widzial.
Racjonalna, lewa pólkula obserwujac reakcje emocjonalne organizmu tworzy
konfabulacje, ciaglosc narracji wewnetrznej.
Gazzaniga - "interpreter" w dominujacej pólkuli mózgu.

Konflikt "bimanualny" miedzy pólkulami: prawa reka walczy z lewa!
Przypadek chlopca po operacji z niewielkimi zdolnosciami mowy w prawej
pólkuli: znaczna integracja odpowiedzi, ale prawa pólkula ocenia bardziej
krytycznie, moze miec wlasne ambicje.

Swiadomosc - proces dyskryminacji ciaglych reprezentacji pamieci roboczej,
prowadzacy do komentowania.
Prawidlowe odpowiedzi w eksperymentach wymagajacych integracji informacji.
Rozczepienie mózgu nie jest calkowite, pewna integracja nadal mozliwa (np.
oceny wymagajace kategoryzacji).

Przewaga lewej pólkuli: zadania werbalne, prawej: wzrokowo-przestrzenne,
analiza tresci emocjonalnych.
Prawa pólkula kojarzy przedmioty zwiazane z ogladanym.
Rozpoznaje sens prostych slów, zwlaszcza emocjonalnych, np. przeklenstw,
obscenicznych.
Uszkodzenia lewej pólkuli - afazje; prawej - aprozodie.
Aprozodia - zanik rozumienia tresci emocjonalnych w mowie, np. zlosci czy
gniewu; monotonna mowa.

Zlozone czynnosci - kooperacja obu pólkul.
Prawa pólkula - subtelne analizy znaczenia, metafor, humoru, antycypacji,
moralu ...

Uszkodzenia lewej pólkuli - depresja, poczucie winy, zamartwianie
przyszloscia.
Uszkodzenia prawej - optymizm, bagatelizowanie choroby, zadowolenie z
siebie.
Prawa pólkula bardziej zaangazowana w analizy stanów emocjonalnych.
Slowo "usmiechnij sie" pokazane lewej pólkuli wywoluje usmiech, prawej
nigdy.

Uszkodzenia tylnej czesci platu ciemieniowego prawej pólkuli - jednostronne
pomijanie.
Lewa strona pola widzenia znika z wyobrazni!
Uszkodzenia plata skroniowego blisko potylicznego - prozopagnozja,
niezdolnosci do rozpoznawania twarzy.
Prawa pólkula dominuje w testach geometrycznych, oceny polozenia czy glebi,
znieksztalconych ksztaltów lub dzwieków mowy.

Prawa pólkula - lepiej zintegrowana z ukladem emocji.
Filmy widziane lewym okiem wydaja sie mniej przyjemne, wrogie, niesmaczne.
Lewa pólkula tlumi strachy prawej.
W snach prawa pólkula dochodzi do glosu, ale trudno to zwerbalizowac.
Odkrycia we snie - rozpoznawanie struktur?
We snie istnieje czasem obserwator - czesc lewej pólkuli, komentator? "Kto
pyta"?

Niepokój emocjonalny - ignorowanie prawej pólkuli, która postrzega, ze "cos
jest nie tak", ale nie wiemy co.
Zwykle chodzi o skupienie uwagi.
Aktywnosc intelektualna tymczasowo odwraca uwage, obniza poziom depresji.
Ograniczone zasoby energii - konkurencja wewnatrz mózgu.
Nerwice - jesli niepokój nie znika.

"To jeszcze do mnie nie dotarlo" - zrozumialem tylko lewostronnie?
Prawa pólkula - analizy w emocjonalnym kontekscie.
Analiza - o co chodzi prawej pólkuli?
Teoretyzowanie prowadzi do konfabulacji i racjonalizacji psychoanaliza jest
nieefektywna.
"Interpretator" usiluje stworzyc racjonalny model zachowania ale taki model
nie istnieje!
Czemu tak postapiles? Nie wiem, podkusilo mnie jakies licho.

Szybka analiza wstepna - pólkula prawa, intuicja.
Zalowanie po fakcie - ignorowanie lewej. "Tak mi sie wydawalo".
"Podoba mi sie, choc nie wiem dlaczego" - zbyt zlozone do analizy.
Dialog wewnetrzny - analiza i ocena spontanicznego dzialania.
W efekcie racjonalizacje wszystkiego - wykorzystuja to w reklamie.
Drobne pomylki, glupie uwagi, irytujace odczucia ... powolna wspólpraca
miedzy pólkulami.

Eksperyment: interferencja czynnosci: balansowanie kijem na wskazujacym
palcu.
Praworeczni milczac dluzej balansuja prawa niz lewa reka.
Jesli w czasie balansowania jednoczesnie mówimy jest odwrotnie.
Korzysci ewolucyjne: oddzielenie mowy i obserwacji, minimalizacja
interferencji.

Specjalizacja pólkul - obserwacje:
Nie ma transferu umiejetnosci jednej reki do drugiej.
Myslenie werbalne przeszkadza w dzialaniach motorycznych, gimnastyce i
muzyce.
Plastycznosc mózgu pozwala prawej pólkuli przejac czesc funkcji mowy.

Moze masz sklonnosci dyslektyczne? Mylisz lewo-prawo? Robisz bledy
ortograficzne? Sprawdz sobie spoidlo!

W normalnym mózgu nie ma prostego podzialu na specjalizacje w zakresie mowy
i niewerbalnych analiz wzrokowo-przestrzennych.
Asymetria z punktu widzenia dzialania: lewa pólkula - analityczna, prawa
holistyczne? Jak to okreslic?
Analiza czestosci przestrzennych sygnalu - prawa pólkula lepiej rozmyte,
niskie czestosci przestrzenne/czasowe, lewa lepiej precyzyjne sygnaly.
Prawa - niewyrazne wyobrazenie calosci; lewa - skupianie na waznych
(emocjonalnie) szczególach.
Optymalne wykonanie zlozonej funkcji wymaga wspóldzialania obu pólkul - dwa
sprzezone uklady stanowia calosc.

Dychotomania daje pozory zrozumienia - lepsze to niz psychoanaliza.

===================
Plec, mózg i hormony.

Rozróznienie plci nastepuje okolo 6 tygodnia.

Poziomu agresji u mezczyzn i kobiet zalezy od dawki meskich hormonów w
okresie plodowym.
Najwieksze sklonnosci przestepcze - u chlopców w okresie dojrzewania.
Testosteron: postawy dominacji, pewnosci siebie, sklonnosc do rywalizacji.
Inne hormony, np. kortyzol: w wieku 7-12 lat niski poziom kortyzolu = 3x
czesciej przejawiaja aspoleczne zachowania.

Kobiety:
Lepsze wyniki w testach lingwistycznych (rzedu 0.1-0.5s)
Szybciej zdobywaja umjejetnosci jezykowe, latwiej generuja slowa.
Lepsze w testach rachunkowych.
Zreczniejsze manualnie.
Dostrzegaja ogólne podobienstwo, brakujace elementy.
Wykazuja wieksza empatie, umiejetnosc wspóldzialania.

Mezczyzni:
Lepsza orientacja przestrzenna (rzedu 0.8s).
Szybsza rotacja mentalna.
Wieksza precyzja rzutów.
Wieksze zdolnosci matematyczne, geometryczne (rzedu 0.5s).
Czesciej cierpia na autyzm - krancowa postac meskiego mózgu (Baron-Cohen)?
Uszkodzenia mózgu powoduja odmienne skutki u kobiet i mezczyzn.
Podzial funkcji pólkul mózgowych i lokalizacja funkcji poznawczych u kobiet
nie tak wyrazna jak u mezczyzn.
Niektóre funkcje sa bardziej zlokalizowane u kobiet, np. ortografia i
gramatyka.
Splenium, plat tylnej czesci spoidla wielkiego jest wiekszy u doroslych
kobiet niz u mezczyzn (widac to w MRI).
Wieksza integracja pólkul mózgu.
U kobiet uszkodzenie lewej pólkuli trzykrotnie rzadziej powoduje problemy z
mowa.
Uszkodzenie prawej pólkuli wplywa wyraznie silniej na mezczyzn.

Sprawnosc rosnie wraz z lokalizacja.
Mezczyznom latwiej mówic i analizowac mape - zalety mniejszego spoidla.
Niektóre funkcje mowy bardziej skupione, inne rozproszone, ale spoidlo
zapewnia plynnosc mówienia.
"Kobieca intuicja" - lepsza integracja mózgu, kojarzenie informacji
werbalnych i wizualnych.
Róznice wydaja sie zalezec od poziomu estrogenów (Kimura, Hampson).

Reakcje emocjonalne u kobiet podobne dla obu pólkul, u mezczyzn silniejsze
dla prawej.
Kobietom latwiej wyslowic uczucia dzieki lepszej integracji.
Zadania abstrakcyjne u mezczyzn - glównie prawa pólkula (u kobiet obydwie);
lepsze wyniki patrzac lewym okiem!
Kobiety bardziej wrazliwe na bodzce zmyslowe, informacje niewerbalne.
Mezczyzni potrzebuja hierarchii i regul ustalajacych miejsce w grupie.

Obraz swiata u mezczyzn jest odmienny od obrazu swiata kobiet.
Wychowanie, zniewolenie kobiet - prawda, ale istnieja uwarunkowania
biologiczne.
Czemu tak pózno zaczeto badania? Chcemy wierzyc w dominacje ducha nad
materia.
Wszyscy sa równi! Amerykanskie "equal opportunity" podstawa sprawiedliwosci
spolecznej.
Niewiedza - zródlo wszelkiego zla w buddyzmie.
Pozytywne skutki wiedzy: nietypowe zachowania seksualne moga byc
"naturalne".
Zachowania agresywne wymagaja czesciej leczenia i prewencji niz karania.

----------------------------------------------------
------------------------
Biochemia: równowaga hamowania i pobudzania.

Wyróznienie podsystemów opartych na róznych neurotransmiterach: równowaga
odpowiedzialna za homeostaze.
Dwa autonomiczne uklady nerwowe, sterujace funkcjami wegetatywnymi:
wspólczulny (pobudzajacy, adrenalina, dopamina) i przywspólczulny (hamujacy,
acetylocholina).
Dwa podsystemy mózgu: emocjonalny (niespecyficzne projekcje dopaminergiczne)
i racjonalny (niespecyficzne projekcje cholinergiczne); nadbudowane na
ukladzie autonomicznym?
Naruszenie równowagi prowadzi do choroby psychicznej (I. Bohr, 2000).