System totalitarny. Ludzie przyzwolają na despotyzm.
Cechuje ich chciwość, tchórzliwość, zawiść. Szerzy się
donosicielstwo, przestają funkcjonować jakiekolwiek
zasady moralne (w końcu państwo nakazuje ateizm). Jakie
to godne pogardy i nieromantyczne - że prawie nikt nie
próbował się przeciwstawić władzy, tylko po cichutku
układał sobie jakoś życie, przyzwyczajał się do ciągłej
niepewności i strachu. Że społ. zamiast walczyć
podporządkowywało się systemowi. Jak dalece była to
wina tych ludzi, a w jakim stopniu wina władzy i
stosowanych przez nią metod? Człowiek swój rozum ma,
ale kiedy wszyscy wokół zachowują się w określony
sposób, pewne rzeczy, wydawałoby się nie do przyjęcia,
uznaje się za normę, a w dodatku za nie stosowanie się
do przepisów grozi kara zesłania na Sybir, albo wywózka
do szpitala psychiatrycznego (!)? Wtedy rozum i
wszystko inne może zawieść. Więc jak to jest -
obwiniać i pogardzać, czy usprawiedliwiać i współczuć?

--
adso