Dlaczego Polki uciekają z Polski?
Marcin Mizera
Data dodania: 2008-03-14 21:45
i
Odsłon:
6679
Komentarzy:
7
Ocena:
25 pkt


Polacy od lat wyjeżdżają do pracy za granicę. Może się wydawać, że
zjawisko emigracji zarobkowej w przeważającej części dotyczy mężczyzn.
Nic bardziej mylnego.
Opublikowany ostatnio raport ONZ pokazuje, iż ponad połowa z 2
milionów Polaków pracujących za granicą to kobiety. Jak widzimy,
liczba jest porażająca. Dlaczego Polki emigrują i co to oznacza dla
naszego społeczeństwa?

Matka i żona potrzebna od zaraz

Masowe wyjazdy Polek do pracy za granicą zrodziły nie lada problem,
który, niestety, staje się coraz bardziej poważny. W przygotowanym
przez UNDP (Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju) i London School
of Economics raporcie "Development & Transition" (raport dostępny jest
na stronach internetowych ONZ) czytamy, że w ciągu ostatnich trzech
lat z Polski wyemigrowało już ponad milion Polek. Emigracja dotyczy
również młodych kobiet, co może zachwiać równowagą demograficzną.
Polki w wieku od 20 do 40 lat to grupa najczęściej decydująca się na
wyjazd. To kobiety w wieku rozrodczym, a ich brak stanowi poważne
zagrożenie demograficzne. Na ten problem zwraca uwagę Irena Kotowska,
demograf Komitetu Prognoz PAN.

W wypowiedzi udzielonej dziennikowi "Polska" (wydanie z 17.12.2007),
dodaje, że milion pozostających poza granicami kraju kobiet, to matki
lub potencjalne matki. Wiąże się z tym także problem tzw.
"eurosieroctwa", czyli pozostawianie dzieci przez wyjeżdżające matki
pod opieką dziadków, lub nawet oddawanie ich do domów dziecka. Z kraju
ucieka ta grupa społeczna, która tradycyjnie już ponosi
odpowiedzialność za opiekę nad rodziną i dziećmi. To właśnie kobiety
są w Polsce najczęściej zatrudniane w zawodach związanych z pełnieniem
usług związanych z opieką. Zaczyna brakować pielęgniarek,
przedszkolanek, opiekunek osób starszych. Tzw. drenaż opieki (care-
drain), czyli wyjazd z kraju osób, które tradycyjnie już świadczą
odpłatną i nieodpłatną opiekę nad resztą społeczeństwa (w tym
przypadku to kobiety), powoduje luki w sfeminizowanych sektorach
zatrudnienia i okazuje się być bardziej groźny od brain drain -
drenażu mózgów, czyli odpływu różnego rodzaju specjalistów i
fachowców. Sprawa jest poważniejsza, chodzi bowiem o nasze matki i
żony, a raczej ich brak, który może wkrótce być coraz bardziej
odczuwalny.

Dlaczego wyjeżdżają?

Przyczyny raport ONZ bardzo dobrze charakteryzuje. W głównej mierze
jest to wina złej sytuacji kobiet na polskim rynku pracy,
dyskryminacja w miejscach zatrudnienia oraz duże różnice między
zarobkami kobiet i mężczyzn. Polki wyruszają w świat w poszukiwaniu
godziwego życia, którego nie mogą znaleźć w swej ojczyźnie. O tym, że
jest to problem w wysokim stopniu niepokojący świadczy to, że zajęła
się nim Komisja Europejska. Oczywiście sprawa nie dotyczy tylko
Polski, podobnie jest w innych krajach Unii. Sęk w tym, że rynek pracy
i perspektywa rozwoju zawodowego w Polsce a np. Wielkiej Brytanii jest
nieporównywalna.

Komisja Europejska opracowała raport, w którym wskazuje m.in. na brak
rozwiązań pozwalających skutecznie łączyć pracę z prowadzeniem domu.
Niejednokrotnie kobiety ze względu na obowiązki rodzinne, np.
wychowywanie dzieci, zmuszone są pracować w nienormowanym czasie pracy
albo w ogóle rezygnują z zarobkowania. Komisja Europejska proponuje
zmienić prawo tak, by urlop macierzyński przysługiwał również
mężczyznom. Ma to się przyczynić do zniwelowania różnic w płacach.
Inne propozycje to np. ustanowienie Dnia Równości Zarobków, powołanie
specjalnej funkcji obrońcy (propozycja Litwy) i wprowadzenie systemu
oceny polityki równości płci (propozycja Belgii).

"Chcę być niezależna"

Według Angeli Coyle, profesor socjologii Uniwersytetu Londyńskiego i
autorki jednej z publikacji wchodzących w skład wspomnianego wcześniej
raportu ONZ, jedną z głównych motywacji polskich kobiet decydujących
się na emigrację zarobkową, jest potrzeba niezależności ekonomicznej i
społecznej. I choć za granicą Polki wykonują najczęściej prace
związane z szeroko pojętą opieką (jak prowadzenie domu, czy opieka nad
dziećmi lub starszymi osobami), tam robią to odpłatnie. Jak zauważa A.
Coyle, wyjeżdżając za granicę Polki zwiększają swoje szanse na
niezależność ekonomiczną, choć często wykonują prace nieadekwatne do
ich kwalifikacji i słabo opłacane.

Fiona Beveridge z Uniwersytetu w Liverpoolu, zauważa, iż kobiety w
Polsce nie są dostatecznie chronione przed różnymi przejawami
dyskryminacji zawodowej. Również instytucje zajmujące się zagadnieniem
równego traktowania płci nie uzyskały należytego wsparcia ze strony
polityków.

Perspektywa lepszego życia za granicą nierzadko kusi, by krótkotrwała
emigracja zarobkowa przerodziła się w chęć pozostania na stałe. Dobrze
płatna praca, nowe otoczenie, zachodni styl życia oraz możliwość
podniesienia kwalifikacji, a także atrakcyjny system socjalny -
wysokie dotacje i ulgi na dzieci, są dostatecznym powodem, by młode
kobiety decydowały się pozostać za granicą. Obecnie przyrost naturalny
wśród Polaków na wyspach jest dodatni w przeciwieństwie do ujemnego w
kraju. Niestety, zdarza się i tak, że Polki po wyjeździe zmuszone są
walczyć z różnego rodzaju, negatywnymi opiniami, jakie krążą "na
zachodzie" na temat naszych rodaków. Fatalną "promocję" robią np.
panie, które jadą za granicę, by uprawiać ten jeden znany wszystkim
zawód...

Niepokojąca wizja przyszłości...

Raport ONZ stał się pretekstem do podjęcia przez media debaty na temat
przyczyn i zagrożeń związanych z emigracją Polek. Szczególny nacisk
kładzie się na kwestię bezpośrednich zagrożeń demograficznych i
społecznych. I kolejny raz sprowadza się Polki do roli matek,
opiekunek i przedstawicielek słabo opłacanych zawodów.

Masowe wyjazdy kobiet sprawiły, że w niektórych regionach Polski (np.
Śląsk) w domach pozostali starzy ludzie, którymi nie ma się, kto
opiekować. W szpitalach na kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu
pacjentów przypada jedna pielęgniarka. Brakuje przedszkolanek,
nauczycielek, opiekunek społecznych. Jeżeli Polki będą dalej wyjeżdżać
z kraju w takim tempie jak dotychczas, to skutki mogą być opłakane.
Praca - tak, ale czy za wszelką cenę?

Poważny problem to również wyjazd jednego lub obojga rodziców i
pozostawienie dzieci pod opieką krewnych. Dzieci prawie zawsze
traktują taki wyjazd jako porzucenie. Przynosi to ogromne zaburzenia w
życiu rodzinnym, jak również stanowi poważne problemy prawne.
Emigracja mateż negatywny wpływ na trwałość związków. Zdaniem
socjologów, na 600 tysięcy związków, które rozłączyła konieczność
wyjazdu za granicę, przetrwa tylko co trzeci. Rzadszy kontakt,
odległość, zachłyśnięcie się innym światem, wcale związku nie
wzmacnia, wręcz przeciwnie. Prognozy ośrodków badawczych w Polsce są
bardzo niepokojące. W 2010 r. 700 tys. polskich par będzie żyło w
związkach "korespondencyjnych". Badania przeprowadzone przez zespół
demografów z Uniwersytetu Jagiellońskiego kierowany przez prof.
Jadwigę Slany, sugerują, że tylko co trzecia para ma szansę na
przetrwanie. Nietrudno zgadnąć, jakie skutki przyniesie to w
przyszłości, jeśli problemu emigracji Polek nie rozpatrzy się w
szerszym kontekście społecznym i ekonomicznym.

Co zrobić, aby wracały?

A może inaczej, co zrobić, by nie wyjeżdżały? Jak widzimy, mamy do
czynienia z bardzo niepokojącym problemem, jednak - co bardzo cieszy -
zaczęliśmy to sobie w końcu uświadamiać. Wprowadzenie nowych
przepisów, partnerskie traktowanie, wyższe pensje, perspektywy na
znalezienie dobrej, satysfakcjonującej pracy, możliwość ciągłego
rozwoju - czy to tak wiele? Na początek wystarczy. Pamiętajmy wszak,
że chodzi tutaj o bliskie nam osoby - nasze matki i żony.