Nazewnictwo roslin - cz I
Liczba wypowiedzi w tym wątku: 13
| « poprzedni wątek | następny wątek » |
1. Data: 2003-07-11 08:41:40
Temat: Nazewnictwo roslin - cz IOd: p...@p...onet.pl szukaj wiadomości tego autora
Chociaż wiele roślin ma nazwy krajowe, to jednak powszechnie używa się nazw
botanicznych. Dla czego tak jest ? Istnieje ku temu kilka powodów. Nie
wszystkie rośliny maja nazwy krajowe lub są one podobne do nazw innych roślin.
Kłopotliwe jest także i to, iż takie same nazwy są używane dla oznaczenia
różnych gatunków roślin w zależności od regionu w danym kraju. W Szkocji np.
nazwa "plane" (platan) odnosi się do (Acer pseudoplatanus) (sykamur), w
Anglii "London plane" do (Platanus x acerifolia), w Ameryce Płn. natomiast
miejscowy "plane" - (Platanus occidentalis) jest nazwany platanem
lub "sykamure" - tj. klonem jaworem.
Nazwy botaniczne gromadzą rośliny pokrewne poprzez grupowanie ich w oddzielne
rodzaje, np. wszystkie właściwe ostrokrzewy należą do gatunku Ilex. W nazwach
krajowych ten sam wyraz ostrokrzew (holly) jest używany dla całkowicie nie
spokrewnionych ze sobą roślin jak np. ostrokrzew morski - (sea holly)
(Erygium), prawoślaz ogrodowy (hollyhock) (Alcea syn. Althaea rosea) i
ostrokrzew letni (summer holly) (Comarostaphylis diversifolia), żaden z nich
nie jest spokrewniony z prawdziwym ostrokrzewem (holly). Także odwrotnie ta
sama roślina może mieć kilka nazw krajowych, np. w języku
angielskim "heartsase, love-in-idleness i Johny-jump-up" określa roślinę
ozdobną znaną u nas jako " bratek, bratek ogrodowy, bratek trójbarwny, fiołek,
braciszek i in.", a po łacinie określana jako (Viola tricolor). Podobne kłopoty
są z polskim krajowym nazewnictwem niektórych roślin. Dla określenia kwiatów
rośliny rabatowej (Tagetes) używa się w różnych rejonach kraju nazw takich
jak: turki, tagetesy, złociszki, śmierdziuszki itp. Jeszcze większe zamieszanie
powstaje, gdy nazwy krajowe przyjmuje się z języków obcych. To też w botanice,
jak w każdej ścisłej dyscyplinie, podstawą do uniwersalnego nazewnictwa roślin
jest łacina.
SYSTEM BINOMINALNY
Podwaliny pod nazewnictwo botaniczne położyli uczeni greccy i rzymscy. Ich
praktyczne obserwacje i opisy przyrody kontynuowano potem w klasztorach
i na uniwersytetach europejskich, gdzie język łaciński był powszechny. Używany
dzisiaj b i n o m i n a l n y system nazewnictwa powstał jednakże
pod wpływem sławnego, osiemnastowiecznego szwedzkiego botanika Karola Linneusza
(1707-1778).
W swoich dziełach "Systema plantarium" i "Species plantarium" Linneusz
sklasyfikował każdą roślinę przy użyciu dwóch słów łacińskich zastępujących
formę opisową używaną powszechnie przez współczesnych mu botaników i zielarzy.
Pierwszym słowem była nazwa rodzaju (np. Ilex) "ostrokrzew", drugim
charakterystyczny dla gatunku epitet
(np. aquifolium) kolczasty. Razem stanowią nazwę dwuimienną, dzięki której ta
szczególna roślina (gatunek) mogła być powszechnie znana jako (Ilex aquifolium)
ostrokrzew kolczasty, choć w potocznej nazwie określano ją jako ostrokrzew
angielski "English holly" lub ostrokrzew zwykły "common holly". Inne gatunki
tego rodzaju dostały inne epitety (Ilex krenata, Ilex pernyi, Ilex serrata
itp.).
ZNACZENIE NAZW ROŚLIN
Dla lepszego zrozumienia botanicznych nazw dobrze jest poznać niekiedy ich
znaczenie. I tak nazwa może być upamiętnieniem, np. Fuchsia jest ukłonem
wdzięczności dla Leonaharta Fuchsia, niemieckiego lekarza i zielarza. Może też
informować skąd roślina pochodzi np. Parrotia persica - z Persji (obecny Iran).
Roślina może upamiętniać imię zbieracza, który ją introdukował, Primula
forresti została wprowadzona do uprawy przez Georga Forresta. Nazwa może także
określać szczegół morfologiczny lub fizyczny charakter rośliny, np.
Pelargonium - nazwa wywodzi się z greckiego słowa pelargos, co znaczy bocian,
opis bierze się z podobieństwa owocostanów tej rośliny do bocianiego dzioba,
quinquefolia jest epitetem dla pnącza Parthenocissus quinquefolia, co znaczy,
że liście tej rośliny złożone są z pięciu listków składowych, od łacińskiego
quinque (pięć) i folium (liść).
Nazwy rodzajowe, tak jak wszystkie rzeczowniki w łacinie, są odpowiedniego
rodzaju, męskiego, żeńskiego lub nijakiego, a powiązane z nimi epitety, zwykle
jako przymiotnikowe, muszą być zgodne ze swym rzeczownikiem stosownie do płci
nazwy rodzajowej.
--
Wysłano z serwisu OnetNiusy: http://niusy.onet.pl
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
Do góryZobacz także
2. Data: 2003-07-11 12:38:23
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: "Michal Misiurewicz" <m...@i...rr.com> szukaj wiadomości tego autora
<p...@p...onet.pl> wrote in message
news:432d.000000e2.3f0e7844@newsgate.onet.pl...
>
> Chociaż wiele roślin ma nazwy krajowe, to jednak powszechnie używa się nazw
> botanicznych. [,,,]
Mam takie glupie pytanie. Czy te nazwy respektuja gramatyke lacinska?
Nigdy laciny sie nie uczylem, ale gdy widze nazwe np. "Platanus x acerifolia",
mysle sobie, czy nie powinno czasem byc "Platanus x acerifolius"? Moze
ktos oswiecony w lacinie moze to wyjasnic?
I na marginesie jeszcze taka uwaga. Choc nazw botanicznych uzywa sie tych
samych na calym swiecie, to wymawia sie je inaczej w roznych krajach.
Amerykanskiej wymowy laciny po prostu sluchac nie mozna, bo uszy wiedna.
Pozdrowienia,
Michal
--
Michal Misiurewicz
m...@m...iupui.edu
http://www.math.iupui.edu/~mmisiure
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
3. Data: 2003-07-11 13:14:00
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: "boletus" <b...@o...pl> szukaj wiadomości tego autora
> > Chociaż wiele roślin ma nazwy krajowe, to jednak powszechnie używa się
nazw
> > botanicznych. [,,,]
>
> Mam takie glupie pytanie. Czy te nazwy respektuja gramatyke lacinska?
> Nigdy laciny sie nie uczylem, ale gdy widze nazwe np. "Platanus x
acerifolia",
> mysle sobie, czy nie powinno czasem byc "Platanus x acerifolius"? Moze
> ktos oswiecony w lacinie moze to wyjasnic?
"x" oznacza krzyżówkę.
>
> I na marginesie jeszcze taka uwaga. Choc nazw botanicznych uzywa sie tych
> samych na calym swiecie, to wymawia sie je inaczej w roznych krajach.
> Amerykanskiej wymowy laciny po prostu sluchac nie mozna, bo uszy wiedna.
Lacinę trzeba wymawiać po łacinie.
>
> Pozdrowienia,
> Michal
Pozdrawia boletus
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
4. Data: 2003-07-11 15:08:56
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: p...@m...pl szukaj wiadomości tego autora
> >
> Mam takie glupie pytanie. Czy te nazwy respektuja gramatyke lacinska?
Oczywiście że tak.
> Nigdy laciny sie nie uczylem, ale gdy widze nazwe np. "Platanus x acerifolia",
> mysle sobie, czy nie powinno czasem byc "Platanus x acerifolius"? Moze
> ktos oswiecony w lacinie moze to wyjasnic?
Nazwa Platanus x acerifolia jest synonimem nazwy Platanum x hispanica i oznacza
w dosłownym tłumaczeniu Platan klonolistny (po łacinie 'acer' to klon a 'folia'
to liść). Jest to wyjaśnione w dziale "Znaczenie nazw roślin" Synonim w
botanice oznacza nazwę która została znieniona choć nadal funkcjonuje. I podaje
się niekiedy nazwę prawidłową a następnie synonim tej nazwy co niekiedy ułatwia
identyfikację i klasyfikację rosliny. To tak nawiasem.
Pozdrawiam i zapraszam do dalszych częsci II i III
ps. długo to trwało bo skonczył mi się limit
--
Wysłano z serwisu OnetNiusy: http://niusy.onet.pl
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
5. Data: 2003-07-11 15:24:19
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: "Michal Misiurewicz" <m...@i...rr.com> szukaj wiadomości tego autora
<p...@m...pl> wrote in message news:432d.000002d1.3f0ed307@newsgate.onet.pl...
> > >
> > Mam takie glupie pytanie. Czy te nazwy respektuja gramatyke lacinska?
>
> Oczywiście że tak.
>
> > Nigdy laciny sie nie uczylem, ale gdy widze nazwe np. "Platanus x acerifolia",
> > mysle sobie, czy nie powinno czasem byc "Platanus x acerifolius"? Moze
> > ktos oswiecony w lacinie moze to wyjasnic?
>
> Nazwa Platanus x acerifolia jest synonimem nazwy Platanum x hispanica i oznacza
> w dosłownym tłumaczeniu Platan klonolistny
Tyle wiem, ale jak z gramatyka? Czy przypadkiem nie jest to "platan klonolistna"?
Czy "platanus" nie jest rodzaju meskiego, a "acerifolia" zenskiego?
Pozdrowienia,
Michal
--
Michal Misiurewicz
m...@m...iupui.edu
http://www.math.iupui.edu/~mmisiure
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
6. Data: 2003-07-11 16:05:48
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: p...@m...pl szukaj wiadomości tego autora
> > Nazwa Platanus x acerifolia jest synonimem nazwy Platanum x hispanica i
oznacza
> > w dosłownym tłumaczeniu Platan klonolistny
>
> Tyle wiem, ale jak z gramatyka? Czy przypadkiem nie jest to "platan
klonolistna"?
> Czy "platanus" nie jest rodzaju meskiego, a "acerifolia" zenskiego?
"Platanus" to rodzaj męski i acerifolia również, epitet ten powstał z
połączenia dwóch rzeczowników rodzaju męskiego "acer"- klon i "folium" liść i
po połączeniu końcówka w wyrazie "folium" ulega zmianie lecz rodzaj nie. Po
polsku też nie powiesz klon liść czy klon liściowy a klonolistny. W języku
polskim też rodzaj sie nie zmienia przy łaczeniu wyrazów, choć koćówki tych
wyrazów ulegaja zmianie. Tak mi sie wydaje, chociaż mogę się mylić, aż taki
mocny z gramatyki łacińskiej to nie jestem, stare czasy kiedy jej trochę
liznąłem. I zeby sie upewnić co do tej nazwy rzuciłem okiem do kilku madrych
książek poświęconych tematyce ogrodniczej i w każdej nazwa jest taka sama. Bo
pomślałem że może jest bład w druku w tej Encyklopedii na podstawie której
opracowałem ten temat.
Paweł Woynowski
--
Wysłano z serwisu OnetNiusy: http://niusy.onet.pl
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
7. Data: 2003-07-12 02:03:03
Temat: Odp: Nazewnictwo roslin - cz IOd: "Piotr Siciarski" <p...@r...pl> szukaj wiadomości tego autora
Użytkownik <p...@m...pl> w wiadomości do grup dyskusyjnych napisał:
> "Platanus" to rodzaj męski i acerifolia również, epitet ten powstał z
> połączenia dwóch rzeczowników rodzaju męskiego "acer"- klon i "folium"
liść i
> po połączeniu końcówka w wyrazie "folium" ulega zmianie lecz rodzaj nie.
Po
> polsku też nie powiesz klon liść czy klon liściowy a klonolistny.
Pewnie znów będzie, że się wymądrzam:-)))
Mnie uczyli, że w łacinie "acer" - jako przymiotnik - znaczy "ostry".
A wog'le, to że wszystkie nazwy własne (np. roślin) -są rodzaju żeńskiego.
Gdzie logika?
Jeśli np. dzisiejsza Lunaria - (Luna = Księżyc/miesiąc (staropolski)) - to
Miesięcznica.
to Acer - powinno być Ostrzyca:-), a nie jakiś Klon,
A w Acer choć końcówka "r" - rodzaj męski, to nazwa własna czyli rodzaj
żeński:-) Poplątanie.
Szlachty grupowej trza!!!
Szlachta procesowała się po łacinie, i chyba najdłużej w Europie
obowiązywała łacina na procesach sądowych (no i w kościołach).
Pozdrawiam
p...@r...pl
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
8. Data: 2003-07-12 06:42:59
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: "Dirko" <d...@w...pl> szukaj wiadomości tego autora
W wiadomości news:DEAPa.391559$VP.60500471@twister.neo.rr.com Michal
Misiurewicz <m...@i...rr.com> napisał(a):
>
> Tyle wiem, ale jak z gramatyka? Czy przypadkiem nie jest to "platan
> klonolistna"? Czy "platanus" nie jest rodzaju meskiego, a "acerifolia"
> zenskiego?
>
Hejka. Na logikę rozgryźć łacińskie nazwy roślin będzie raczej trudno.
Po prostu trzeba je wykuć na pamięć, łącznie z systematyką. Osobom, które,
tak jak my, interesują się roślinami ozdobnymi, ich łacińskie nazwy same
utrwalają się w pamięci, niejako przy okazji. :-)
Pozdrawiam słonecznie Ja...cki
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
9. Data: 2003-07-12 07:23:54
Temat: Re: Nazewnictwo roslin - cz IOd: p...@p...onet.pl szukaj wiadomości tego autora
> > Tyle wiem, ale jak z gramatyka? Czy przypadkiem nie jest to "platan
> > klonolistna"? Czy "platanus" nie jest rodzaju meskiego, a "acerifolia"
> > zenskiego?
> >
> Hejka. Na logikę rozgryźć łacińskie nazwy roślin będzie raczej trudno.
> Po prostu trzeba je wykuć na pamięć, łącznie z systematyką. Osobom, które,
> tak jak my, interesują się roślinami ozdobnymi, ich łacińskie nazwy same
> utrwalają się w pamięci, niejako przy okazji. :-)
> Pozdrawiam słonecznie Ja...cki
Właśnie między innymi dlatego opublikowałem, tu na tym forum, te trzy artykuły
o nazewnictwie roslin, aby móc przynajmniej częściowo zrozumieć logikę
powstawania nazw roślin. W całosci artykuł mozna znaleść tu
http://www.mikrojezioro.met.pl/linneus.html, wygodniej się go czyta.
Pozdrawiam
Paweł Woynowski
http://www.mikrojezioro.met.pl
--
Wysłano z serwisu OnetNiusy: http://niusy.onet.pl
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
10. Data: 2003-07-12 09:42:26
Temat: Re: Odp: Nazewnictwo roslin - cz IOd: Grzegorz Sapijaszko <g...@s...net> szukaj wiadomości tego autora
"Piotr Siciarski" <p...@r...pl> writes:
> Mnie uczyli, że w łacinie "acer" - jako przymiotnik - znaczy "ostry".
[...]
> to Acer - powinno być Ostrzyca:-), a nie jakiś Klon, A w Acer choć
> końcówka "r" - rodzaj męski, to nazwa własna czyli rodzaj żeński:-)
> Poplątanie.
To ja dodam małe co nieco za D.M. van Gelderen i inni, ,,Maples of the
World'', Timber Press, 2001:
Słowo ,,acer'' wywodzi się z protoindoeuropejskiego słowa ,,ac'',
znaczącego ostry, ostrzyć. Powiązanie nazwy z rodzajem /Acer/
prawdopodobnie ma swój związek ze szpiczastymi liśćmi klonów, cechą,
która ma swoje odzwierciedlenie w j. niemieckim: /Spitzblatt/. W
j. rosyjskim klon to /ostrolistnyj klejen/.
Acer, co może być interesujące w dyskusji, w łacinie jest rodzaju
nijakiego, co stanowi wyjątek od generalnej zasady, że nazwy drzew,
a także wysp, państw, miast są zawsze rodzaju żeńskiego.
[...]
Oficjalnie nazwę /Acer/ do rodzaju (Acer) przypisał Linneusz w Species
Planetarum (1753).
Nazwą potoczą w j. rosyjskim jest /kljen/. Polski /klon/ i litewski
/klevas/ również pochodzą z greckiego /gleinos/ lub /gleinon/, z
którego też powstały: w średniowiecznej łacinie /clenus/,
średniowieczne niemieckie /lehne/. W j. niemieckim nazwa ta została
później przypisana do lip (Tilia). W Szwecji i Norwegii klony nazywają
się /Loenn/ zaś w Danii /Lon/.
Pozdrawiam,
Grzesiek, niełacinnik
--
Pewien długowłosy rockowy muzyk
Przyjechał na koncert z zespołem do Tuluzy
I w czasie występu
Dostał kiszek skrętu
Bo mu się za bardzo naelektryzowały rajtuzy
(C) Rafał Bryndal
› Pokaż wiadomość z nagłówkami
| « poprzedni wątek | następny wątek » |