Użytkownik "Krystyna *Opty*" <k...@v...pl> napisał w wiadomości
news:a5fmjf$psf$1@news.onet.pl...
>
> Użytkownik "Iwonka" <i...@p...onet.pl> napisał w wiadomości
> news:a4v46t$p1f$1@news.onet.pl...
>
> > jak tylko przeczytalam zdanie o niesmiertelnosci komorek
> > to ta ksiazke szybka odlozylam na polke :-)
> > iwon(k)a

cd. cz.2
[...]
Z paroma wyjątkami, rozmnażającym się przez prosty podział organizmom
komórkowym brak pewnej cechy, która ostatecznie sprowadza śmierć na
wszystkie obdarzone płcią pojedyncze komórki i na wszystkie organizmy
wielokomórkowe, w tym ludzki: stopniowego, programowanego, niezależnego od
warunków środowiska starzenia się. Widmo przypadkowej śmierci komórkowej
majaczyło już od chwili pojawienia się czegokolwiek, co nazwalibyśmy życiem.
Śmierć organizmu wskutek starości - programowana - pojawia się w toku
ewolucji mniej więcej w tym samym czasie, co rozmnażanie płciowe. Kiedy
ogromna większość organizmów była jeszcze jednokomórkowa, płciowość i
programowana śmierć były już obecne. Należy pamiętać, że z biologicznego
punktu widzenia "płciowość" i "rozmnażanie się" są dwoma zupełnie odrębnymi,
nie związanymi ze sobą zjawiskami. Płciowość polega jedynie na wymianie
całej informacji genetycznej lub jej części - DNA - między dwoma
egzemplarzami tego samego gatunku. Rozmnażanie się jest natomiast tylko
reprodukowaniem dalszych kopii danej komórki. "Rozmnażanie płciowe" oznacza
zatem wymianę informacji genetycznej w powiązaniu z reprodukcją komórkową.
Pod wieloma względami jest ono rozrzutnym sposobem reprodukcji. W procesie
podziału z jednej komórki powstają dwie; zbiór genów duplikuje się dzięki
prostej, skutecznej i względnie wydajnej operacji, dając dwie nowe
jednostki. W procesie rozmnażania płciowego dwie komórki (lub dwa organizmy
wielokomórkowe) muszą się odszukać, stwierdzić, że sobie odpowiadają,
kopulować, a następnie reprodukować się. Ponieważ większość komórek
biorących udział lub powstających w rozmnażaniu płciowym jest diploidalna
(gr.diploos=podwójny kształt, postać), w każdej z nich powielone muszą
zostać dwa zbiory DNA, a nie jeden. A zatem dla osiagnięcia takiego samego
rezultatu jak prosty podział, rozmnażanie płciowe wymaga znaczne więcej
czasu i energii. Rozmnażające się przez prosty podział komórki powinny były
zatem prześcignąć i wyeliminować komórki rozmnażające się płciowo. A jednak,
pojawiła się płciowość, szybko stała się ona dominującą formą reprodukcji
wszystkich późniejszych form życia. Dlaczego? Przyjrzyjmy się bliżej
płciowemu rozmnażaniu form życia podobnych do tych, które w toku ewolucji
zapewne jako pierwsze go wypróbowały. U rozmnażających się płciowo
1-komórkowych Eukaryota nie jest ono niczym więcej jak przywarciem do siebie
dwu komórek i wymianą porcji ich garnituru chromosomalnego - DNA - w
procesie zwanym koniugacją (występuje on także u organizmów
prokariotycznych, ale różni się zasadniczo i nie musi ewolucyjnie wiązać się
z opisaną tu koniugacją u Eukaryota). Potem odłączają się, a następnie każda
dzieli się na dwie posiadające identyczne kopie częściowo wymienionych, a
następnie zrekombinowanych chromosomów.
Akt koniugacji - płciowa część tego procesu - zaczyna się od dwu komórek i
na dwu się kończy; nie powstają żadne inne. W przypadku jednokomórkowych
Eukaryota tylko wtedy możemy powiedzieć, że zaszło rozmnażanie płciowe, gdy
po koniugacji następuje niezależny od niej podział uczestniczących w niej
komórek. Najważniejszą jej konsekwencją jest to, że powstałe w jej toku nowe
komórki oraz ich wytwarzane potem przez podział potomstwo genetyczne różnią
się od komórek macierzystych przed koniugacją. Ten proces jest zupełnie
niepodobny do procesu podziału w rozmnażaniu bezpłciowym, w którym komórka
macierzysta i potomna są zwykle identyczne genetycznie. I właśnie ta różnica
stanowi istotę wielkiej zalety płciowości, ale kryje się też w niej zalążek
poważnego problemu, ujawniającego się na linii ewolucyjnej wiodącej do
człowieka - problemu, który natura rozwiązała, wymyślając obowiązkowe
starzenie się i śmierć. Dziś ten podstawowy proces mieszania i wymiany
informacji genetycznej - czyli płciowość - wykorzystują w rozmnażaniu się
pewne Prokaryota, większość 1-komórkowych Protoctista i grzyby, a także w
tej lub innej formie większość organizmów wielokomórkowych. Płciowość
niewątpliwie zwiększa zróżnicowanie genetyczne, a jest to jeden ze sposobów,
w jaki gatunki mogą przystosować się do zmieniającego się otoczenia.
Wytworzone w procesie zapłodnienia różne kombinacje informacji genetycznej
pozwalają potomkowi przystosować się szybko, choć z różną skutecznością, do
zmian środowiskowych; jednostki, które przystosują się pomyślnie, przeżyją i
dalej będą się reprodukować.
Drugą wielką zaletą płciowości jest możliwość korygowania lub eliminacji
błędów genetycznych - mutacji, które wśliznęły się do poszczególnych genów,
unicestwiając ich funkcje - czyli kodowania określonego białka, czy
regulowania pewnych odpowiedzi komórkowych. Geny wpisane są w DNA
chromosomów. Z upływem czasu w różnych osobnikach będą akumulować się różne
kombinacje zdefektowanych genów. W czasie rozmnażania płciowego chromosomy
(a zatem i geny) zostają losowo wymieszane i rozdzielone między potomstwo.
Ponieważ kopulacja u Eukaryota zachodzi na ogół między osobnikami
diploidalnymi, nieprawdopodobne, by u dwu kojarzących się osobników
nagromadziły się dokładnie te same mutacje; mutacja danego genu u jednego z
partnerów u potomka zostaje najczęściej skompensowana niezmienioną i
pochodzącą od drugiego partnera kopią tego samego genu. Jeśli zaś zdarzy
się, że potomek odziedziczy dwie kopie zmutowanego genu, nie będzie mu dane
dożyć wieku reprodukcyjnego, co zmniejszy liczbę "złych" kopii tego genu w
populacji. Osobniki takie umierają w sposób, który opisaliśmy jako
przypadkową śmierć komórkową, a wraz z nimi umierają ich wadliwe geny.
cdn.