Hejka. Szanowni grupowicze! A oto II część wykładu:
Odporność roślin na choroby.
Najczęściej oznacza ona reakcje rośliny na kontakt z patogenem.
Najważniejsze z tych reakcji to:
- Immunia - niezakażalność (odporność absolutna),
- Tolerancja - patogen nawiązuje z rośliną kontakt pasożytniczy, lecz
powoduje tam słabe zakłócenie funkcji fizjologicznych, tak że rozwój rośliny
przebiega normalnie,
- Unikanie choroby - np. liczne odmiany truskawek silnie porażane w Anglii
przez wirusy są w Polsce praktycznie odporne na wirozy, ponieważ u nas nie
wystepuje powszechnie wektor - mszyca Pentatrichopus fragaefolii.
- Odporność indukowana - znane są przypadki uodpornienia się rośliny na
wirus po uprzednim zakażeniu jej pokrewnym szczepem wirusa.
- Odporność właściwa - uwarunkowana cechami anatomicznymi i biochemicznymi
tkanek roślinnych.
Odporność roślin na infekcję.
- bierna - może być uwarunkowana liczbą szparek i ich wielkością, grubością
ściany komórek skórki, liczbą i budową przetchlinek, grubością kutykuli,
grubością warstwy wosku, występowaniem włosków, występowaniem tkanki
korkowej, szybkością tworzenia komórek przyrannych i ich suberynizacją
(korkowaceniem), czynnikami biochemicznymi, np. zawartością zwiazków
fenolowych, czy nawet ciśnieniem osmotycznym komórek skórki.
- czynna - polega na zmianach strukturalnych i metabolicznych w komórkach
zainfekowanej rośliny:
na wewnetrznej stronie ściany komórkowej tworzy się ochronna otoczka,
składająca się z lignin i kalozy impregnowanych fenolami, suberyną,
proteinami i krzemem otaczająca strzępkę infekcyjną grzybów;
w miejscu infekcji następuje koagulacja protoplazmy i powiększenie jądra
komórki a w nastepstwie grzybnia pasożyta obumiera;
zamieranie komórki, która zetknęła sie z patogenem (nadwrażliwość).
Odporność roślin na opanowanie tkanek przez patogeny.
- bierna - wiąże się z zawartością w komórkach rośliny żywicielskiej
substancji toksycznych dla patogena lub brakiem niezbędnych składników
pokarmowych.
- czynna - to dalsze reakcje obronne, które polegają na zmianach
biochemicznych, anatomicznych i histologicznych:
wzmocnienie ścian komórkowych ligniną i kalozą i gromadzenie w nich
specyficznych glikoprotein,
tworzenie się specyficznych białek indukowanych przez patogeny,
tworzenie się inhibitorów enzymów patogena (gł. proteinaz),
tworzenie się (jak wyżej też w komórce) enzymów chitynazy i
glukanazy, rozkładajacych ścianę komórkową grzybów,
oksydacja zwiazków fenolowych i tworzenie inhibitorów wzrostu
grzyba,
inaktywacja toksyn patogena,
powstawanie barier histologicznych: bariery z tkanki korkowej,
zatyczki tylozowe, wydzielanie gumy przez drzewa,
synteza fitoaleksyn (niskocząsteczkowe związki powstające w reakcji
obronnej wokół miejsca infekcji grzyba).
I to by było tyle. :-)
Literatura:
Z. Borecki "Nauka o chorobach roślin" PWRiL W-wa 2001,
A. Szwykowska "Fizjologia roślin" Wyd. Naukowe UAM Poznań 1998