| "Fizyka, filozofia a postęp naukowy" Albert Einstein (całość w:
| Albert Einstein "Pisma filozoficzne", Wydawnictwo IFiS PAN, 1999).

<< [...] Pod wrażeniem wszystkich dogłębnych zmian, jakich od czasu
Galileusza doznało myślenie naukowe, narzuca się pytanie: czy nie ma
niczego, co w tych wszystkich zmianach pozostało niezmienne? Jeśli tak
postawi się pytanie, to łatwo zauważyć pewne główne zasady, których
nauka trzymała się niewzruszenie od tamtych czasów.
Po pierwsze, za pomocą samego myślenia nie można uzyskać żadnej wiedzy
o przedmiotach obiektywnych. Początkiem wszelkich badań jest doświadcze-
nie zmysłowe, a prawdziwość myślenia teoretycznego opiera się wyłącznie
na jego związku z całością tego doświadczenia.
Po drugie, wszystkie pojęcia podstawowe mają charakter czaso-
przestrzenny. Tylko takie pojęcia występują w "prawach przyrody"; w tym
sensie całe myślenie przyrodnicze jest "geometryczne". Od prawa przyrody
wymaga się bezwyjątkowej ważności; odrzuca się je, jeśli jest się
przekonanym, iż jedna z jego konsekwencji nie daje się pogodzić z jednym
jedynym faktem doświadczenia.
Po trzecie, prawa rzeczywistości są zupełne. Rozumie się przez to, że
nie istnieje w świecie prawidłowość, która zasadniczo nie dałaby się
sprowadzić do prawidłowości w czasoprzestrzennej sferze pojęciowej.
Zasada ta implikuje np. przekonanie, iż fakty i związki natury psychi-
cznej są całkowicie sprowadzalne do procesów typu fizycznego i chemi-
cznego w układzie nerwowym. Według tej zasady, w systemie przyczynowym
zdarzeń przyrodniczych nie ma żadnych elementów niefizycznych; w tym
sensie w ramach myślenia przyrodniczego nie ma miejsca na "wolną wolę",
podobnie jak i na uciekanie się do "witalizmu".
Chciałbym tu dodać jeszcze jedną uwagę. Osłabienie pojęcia przyczyno-
wości zawarte we współczesnej teorii kwantów nie otwiera żadnych tylnych
drzwiczek dla zwolenników wolnej woli, choćby z następującego powodu;
procesy istotne dla tego, co się dzieje w organizmie, nieodwracalne w
sensie termodynamicznym, są tego rodzaju, że element statystyczny
przypisywany procesom ze sfery molekularnej jest praktycznie
"uśredniany". [...] >>

Czy zgadzacie się z powyższym? Dlaczego?

Pozdrawiam
Janusz