Ponad 1,5 mln osób w ciągu roku trafia do szpitali psychiatrycznych - wzrost o około
900 tysięcy od 1990 do 2004 roku, największy odsetek w Europie. W 2007 roku około 100
tysięcy osób znalazło się w polskich szpitalach psychiatrycznych z najcięższymi
schorzeniami psychotycznymi (dane z 2007 r.). Nie jest zatem dobrze ze zdrowiem
psychicznym Narodu Polskiego. Nerwice, w tym nerwica eklezjogenna, to jedna z
najistotniejszych grup zaburzeń psychicznych z jakimi boryka się spora część
społeczeństwa, także rodziny pacjentów, bliscy osób chorych.

Zaburzenia opisywane w kategorii nerwicy, w tym nerwicy eklezjogennej, należą do
najczęściej występujących w psychiatrii i psychoterapii. U około 15% populacji
pojawia się w ciągu całego życia przynajmniej jedna jednostka klasyfikacyjna z tej
grupy, a to oznacza, że nerwice dotykają co 7-8 osobę. Fobie to najczęściej
występujące zaburzenia nerwicowe. Większość zaburzeń fobicznych (agorafobia oraz
specyficzne postacie fobii) poza fobiami społecznymi (jednakowo częste u obydwu płci)
występuje znacznie częściej u kobiet niż u mężczyzn. Kobiety chorują dwa razy
częściej niż mężczyźni, a osoby o niższej pozycji społeczno-ekonomicznej częściej niż
osoby o wyższym statusie materialnym. Ocenia się naukowo, że na zaburzenie
dysocjacyjne związane z nerwicami, zaburzenia ruchowe i czuciowe, cierpi 1-5%
wszystkich niepsychotycznych pacjentów.

Choroba najczęściej ujawnia się we wczesnym wieku dojrzałym, może też występować w
wieku średnim lub podeszłym. Pacjentami chorymi często jest zatem młodzież, także ta
zwerbowana przez rozmaite "prawowierne" organizacje, ruchy, bojówki krucjatowe i
kulty kościelne, zarówno katolickie jak i protestanckie oraz prawosławne. Zdaniem
wielu uczonych młodzież mocno zaangażowana religijnie w jakąkolwiek odmianę
chrześcijaństwa powinna być rutynowo badana psychiatrycznie i psychologiczne pod
kątem nerwicy eklezjogennej oraz jej powikłań. Typowe zaburzenia nerwicowe związane
ze stresem i pod postacią somatyczną są grupą chorób psychicznych, u podłoża których
nie udaje się stwierdzić uszkodzeń organicznych, a obserwowane zmiany dotyczą głównie
procesów emocjonalnych (przede wszystkim lęku).


Przyczyny nerwic eklezjogennych

- błędnie rozumiana pobożność, boskie obrazy i kościelne nakazy (Canitz, 1987),

- wychowanie moralistyczne, wrogie wobec spraw cielesnych (Krotsch, 1976),

- oddziaływanie (przeważnie nieświadome) toksycznego chrześcijaństwa,
charakteryzującego się legalizmem i sztywnym zinstytucjonalizowaniem (De Blassie III,
1992),

- konflikty pomiędzy nauką kościoła a wymaganiami społeczeństwa świeckiego (Kaufmann,
1988),

- przepaść pomiędzy wyuczoną a życiową moralnością katolicką (Schmidtchen, 1972),

- nieprawidłowo ukształtowany obraz Boga (Nowak, 1985).

Teolog i pastor, Dwight W. Cumbee (1980), uważa, że znaczna większość depresji, które
pastorzy mogą spotkać wśród osób wierzących, to depresje o podłożu eklezjogennym. Na
podstawie wieloletniej pracy z tym typem zaburzenia, wyróżnia on 5 kategorii źródeł
powstawania nerwicy eklezjogennej:

- chorobliwa neurotyczna wina, poczucie winy, wyrzuty sumienia,

- rozpacz spowodowana religijnym pracoholizmem i odkrywaniem, że nie można zapracować
na własne zbawienie, niezależnie od tego, jak bardzo ktoś się stara,

- "robaczywa teologia", która propaguje np. patologiczny strach przed piekłem i
wiecznym potępieniem,

- brak wystarczającego wsparcia we wspólnocie chrześcijańskiego, w tym katolickiego
kościoła,

- religijny seksizm proklamujący wyższość mężczyzny i słabość kobiety.