Pani Ewa napisała:

>>>> NIGDY w życiu nie używałam kremu z filtrem UV, a nic podobnego.
>>> Czemu nie? Z oszczędności?
>> Takim "czymś podobnym" może być pasta do zębów. Prostym ale skutecznym
>> blokerem UV, stosowanym w kremach, jest tlenek cynku. Ten sam, który
>> jest jednym ze składników pasty do zębów. W ekstraordynaryjnych
>> sytuacjach można dodać nieco tego mazidła do dowolnego kremu i tym
>> smarować gębę jak kremem z filtrem.
>
> Ale to strasznie wysuszające! Już lepiej się trochę opalić.

Nie samą pastą przecież, wystarczy jej trochę dodać do kremu. Historia
filtrów UV nie jest długa, zaczęła się w latach dziewięćdziesiątych.
Gdy kremy z SPF=ileś nie były jeszcze tak dostępne, to niektórzy ponoć
tak sobie ekstraordynaryjnie radzili. Bo zdanie "już lepiej się trochę
opalić" zmienia sie szybko, gdy się spojrzy choćby na twarze himalaistów.

Tu wrócę do pytania Basi o wysokość. To nie jest tak, że ultrafiolet
wszędy jednaki. O tym właśnie mówi krzywa Diffeya, będąca standardem
od roku 1992. Widmo ultrafioletu zwyczajowo dzielone jest na odcinki
A, B i C. "A" -- to ten najbliższy, zaraz za światłem widzialnym.
Niektórzy zresztą widzą najbardziej długofalowy zakres UV, nawet jeśli
nie są pszczołą. Ci po operacji zaćmy szczególnie. Potem idzie odcinek
"B", o krótszych falach i odcinek "C", który ma już tak energetyczne
fotony, że sieją spustoszenie wśród tego, co żyje. Każdy z tych fotonów
ze sporym prawdopodobieństwem może uszkodzić łańcuch DNA.

Diffey opracował model tzw. "odpowiedzi rumieniowej skóry" (skin
erythema response), który mówi, jak mocno która długość fali parzy
skórę. Czyli opala -- bo to jest ten sam mechanizm. Też są tam trzy
zakresy długości, ale o granicach przesuniętych względem tradycyjnego
podzału na UVA, UVB i UVC. I tak fale któtsze od 300 nm parzą z mocą 1.
Na odcinku 300-330 nm następuje równomierny (w skali półlogarytmicznej)
spadek oddziaływania o 60 decybeli. Tak więc UV 330 nm, będący już UVA,
ale blisko UVB, parzy tysiąc razy słabiej. Potem spadek jest mniej
stromy -- pozostały odcinek 330 nm aż do fioletu (400 nm), to kolejne
20 dB (dziesięć razy mniejsze oddziaływanie).

Ultrafiolet C na szczęście w ogóle nie dociera do powierzchni Ziemi.
A ten co na nas pada, w zależności od długości fali, ma intesywność
oddziaływania zmieniającą się jak 1:10000. Ultrafioletu A, można rzec
z grubsza, zawsze jest tyle samo -- przenika on przez atmosferę podobnie
do światła widzialnego. Zmiany w atmosferze dotyczą ultrafioletu B,
czyli krótkiego -- tego, co go jest bardzo mało, ale działa z wielką
mocą.

I tak na przykład nad Morze Martwe (400 metrów depresji) w ogóle nie
dociera UVB. Z kolei w wysokich górach UVB staje się czynnikiem, który
przeważa nad zwykle oddziaływujący UVA. Podobnie jest w przypadku
fluktuacji grubości powłoki ozonowej -- "dziura ozonowa" nie tyle
zwiększa poziom UV, co przesuwa charakterystykę spektralną, zwiększa
się udział UVB w widmie. To tlen jest czynnikiem pochłaniającym UVB.
Z tym że trójatomowy ozon jest o wiele bardziej skuteczny od dwuatomowego,
którym oddychamy. Ozonu jest (parcjalnie) poniżej trzech milimetrów
w słupie powietrza nad głową, a tlenu ponad półtora kilometra. Ten
pierwszy sam zmienia się pod wpływem różnych czynników. Żeby zmieni
ten drugi, musimy wejść na wysoką górę albo pojechać nad Morze Martwe.

--
Jarek