Pani Basia napisała:

>> Nazwa śliczna, a ja ją poznałem dość niedawno, wypróbowawszy wcześniej
>> wiele z tego tysiąca sposobów.
>
> Ja także znałam desygnat, jak chyba każdy, lecz zaskoczyła mnie nazwa
> maścipula. Ciekawe, jaka etymologia.

Też nie wiem skąd to, mogę tylko zgadywać i fantazjować. "Maścić", wiem
co to jest -- maszczone ziemniaki są z tłuszczem. Może więc chodziło
o maszczone grule, bulwy -- ziemniak ma tyle różnych lokalnych nazw,
bywa że podatnych na metamorfozy.

> Dawniej częściej robiłam zapiekanki, czy to z ziemniaków, czy z makaronu,
> lecz nie przyszło mi do głowy, by proponować Ewie na przyjęcie, to danie
> kojarzyło mi się z porządkami w lodówce i z obiadem awaryjnym. Ale
> faktycznie, można podać, choć niekoniecznie dla tradycyjnych seniorów
> rodu. Jeśli chce się być "na czasie", można zrobić blachy musaki, czy
> parmigiany, wyjdzie mniej więcej to samo (robocizna), a zrobi się
> śródziemnomorsko.

"Zapiekanka" jest słowem bardzo pojemnym, ale w moim słowniku odnosi się
do tych dań, których składniki przed zapieczeniem już nadawały się do
bezpośredniego spożycia, a zapiekanie służyć ma głównie ich integracji.
Makaron tego dobrym przykładem.

Maścipula to co innego. Chodzi w niej o to, by *surowe* ziemniaki
doprowadzić do stanu jadalnego, a przy tym uszlachetnić ich smak czym
chata bogata. I dobry to przykład na to, czym różni się gotowanie
"po chłopsku" od gotowania "po pańsku". Chłopski rozum podpowiada, że
nie warto w osobnym garnku gotować ziemniaków, a w osobnym dusić mięso.
Jeszcze może do tego jakiś sosik na boku w rondelku -- już całkiem się
we łbach poprzewracało temu państwu!

No i ileż to czasu oszczędza, ileż mniej zasobów kuchennych angażuje.
Ja ostatnio coraz częściej praktykuje takie rzeczy, właśnie przez wzgląd
na moje lenistwo. Pieczeń jaką obłożyć plastrami surowych ziemniaków,
poprzekładać je jeszcze innymi warzywami -- i tylko odczekać swoje,
a potem wszystko od razu jest w jednym naczyniu gotowym do podania.

Dobre to było zwłaszcza wczesną wiosną, bo rozpalenie piekarnika w sam
raz pogdrzewa najważniejszą część domu, nie trzeba uruchamiać centralnego
ogrzewania. Dalmacka peka ma w tym względzie krańcowo różne uzasadnienie.
Buduje się palenisko obok domu po to właśnie, by nie podgrzewać dodatkowo
pomieszczeń. Ale podejście do wsadu jest podobne -- mięso czy też inną
hobotnicę okłada się krupmirami i czeka aż żar zrobi swoje.

> Pierwsze _pieczonki_ (taką nazwę znałam) jadłam we wczesnym dzieciństwie,
> podczas corocznych wakacji w górach. Z lubością wówczas pasałam krowy ze
> starszymi od siebie dziećmi gospodarzy, chłonąc świat i obyczaje. Byli
> to mistrzowie w budowie ziemnych piecyków, teraz popularnych wśród
> surwiwalowców http://www.survival.strefa.pl/piece.htm Nauczyłam się
> wtedy nie tylko budowania piecyka, ale i korzystania z niego. Oraz
> ujeżdżania krowy (bez spektakularnych efektów, nie licząc ustawicznego
> lądowania na podłożu), prób galopowania na oklep na podrośniętym źrebaku
> (bez sukcesów), odróżniania gada (wąż, a głównie żmija) od gadzinki
> (żaby i jaszczurki) i innych ciekawych różności.
> Jak to Twoja maścipula przywołała wspomnienia :)

Też mam podobne wspomnienia. Nawet taki piec kiedyś budowałem. Cieszę
się, że "moja maścipula" zdołała przywołać je u innych. To miło. Skoro
już jesteśmy przy surwiwalu, to wspomnę o daniu, które ja znam pod
nazwą "kura po cygańsku". Zaznaczę, że sam nie praktykowałem, ale
wielokrotnie słyszłem, że przyrządzona na ten sposób nie ma sobie
równych w smaku.

Ukradzioną kurę znieżywić, bebechy z niej wypuścić i dać precz. Do
wnętrza włożyć warzywo jakie się znajdzie, mogą być też jabłka. Pierza
qry nie pozbawiać. Oblepić szczelnie gliną i w żar ogniska ułożyć. Gdy
skorupa stanie się twarda niczym cegła, odstawić aż dojdzie i ostygnie
nieco. Na koniec czerep rozłupać -- pióra zostaną przy glinie.

Jarek

--
-- To jest, posłusznie melduję, głowa kury gatunku czarnych włoszek.
Bardzo nośne kury, panie lejtnant. Znoszą w ciągu roku do 260 jajek.
Raczy pan spojrzeć, jaki miała duży jajnik.