Dobra brzoza

Liczba wypowiedzi w tym wątku: 77

11. Data: 2003-01-02 18:54:08

Temat: Re: Dobra brzoza
Od: "Piotr.Tomczak" <P...@a...waw.pl> szukaj wiadomości tego autora

Oj trochę mnie mile zaskoczyła ta dyskusja , a że etnobotanika to moj konik
to przesyłam troche moich dywagacji na temat brzozy .... ( Piotr Tomczak
"Łowiec Polski 2000 " O drzewach trochę inaczej cz 4 Brzoza i inne"

pozdrawiam
Piotrek

Betula - Brzoza

W Polsce występuje kilka gatunków brzóz , na przykład: Brzoza brodawkowata
[Betula pendula Roth], Brzoza omszona [Betula pubescens Ehrh.], Brzoza
czarna [Betula obscura Kotula], Brzoza ojcowska [Betula oycoviensis
Besser],, Brzoza niska [Betula humilis Schrank], Brzoza karłowata [Betula
nana L.].

Drewno brzozy jest rozpierzchłonaczyniowe, beztwardzielowe o jednolitej
zwartej strukturze, białe z lekkim odcieniem żółtawym lub czerwonawym,
połyskujące. Brak zasadniczej różnicy w budowie drewna brzozy brodawkowej i
brzozy omszonej. Granica słojów rocznych słabo zarysowana. Drewno o średnim
ciężarze właściwym, średniej kurczliwości i twardości oraz wysokich
właściwościach mechanicznych. Łatwe w obróbce, nietrwałe i na wolnym
powietrzu, nie zabezpieczone przed gniciem, w krótkim czasie psuje się. Jest
dość wytrwałe na ściskanie i bardzo wytrzymałe na rozciąganie podłużne.

Ze względu na swoje właściwości drewno brzozy było bardzo szeroko stosowane
w rzemiośle wiejskim. Wyrabiano z niego meble, które cechowała trwałość
(Gajek 1964) ponadto była surowcem kołodziejskim, tokarskim,
bednarskim -obręcze do beczek (Lubomirski ,1874).

Z kory brzozowej wyrabiano dziegieć - używany między innymi przy garbowaniu
skór na sposób ruski (Muszyński, 1934), ponadto wyrabiano z niej różnego
rodzaju torebki, skrzynki lub używano do wyrobu podeszew do obuwia. Szubert
(1827) wspomina, że korzenia brzozowego używano do różnego rodzaju robót
plecionych. Kluk (1802) podaje całą masę użytków z drewna brzozowego;
kołodzieje używali go do wyrobu dzwon i piast u kół, dyszli u wozów, drągów
u kolasek, płóz do sań a także do wyrobu hołobli do wozów jednokonnych.
Tkacze posługiwali się brzozowymi cewkami, przęślicami, wrzecionami do nici.
Rybacy stosowali brzozowe drągi (chomulce) przy zastawianiu niewodów na
ryby. Poza tym gospodarze robili z kijów brzozowych wszelkiego rodzaju
trzonki, osady kos, sierpów a korzeń brzozowy uznawano za najlepszy rodzaj
młotka. Nie należy pomijać także mioteł brzozowych służących do wymiatania
izb.

Fischer (1937) tak opisywał znaczenie brzozy w kulturze materialnej ludu
polskiego, na łamach kwartalnika etnograficznego "Lud": "Brzoza posiadała
wielkie znaczenie w kulturze materialnej ludu polskiego. Najpierw w
pożywieniu ludowym. Na wiosnę spuszcza lud z brzozy słodki sok zwany
"osokołą", który służy jako napój. Jak to zajęcie było ważne dla ludu,
świadczy fakt, że Mazurzy augustowscy wczesną wiosną tj. czas kiedy osokoła
z drzew wychodzi nazywali wprost osokołami. Dawne polskie rękopisy
wspominają o osokole już w roku 1472, tak też rozumie ją Knapski w XVII
wieku gdy mówi o niej, że jest to betulae incisoe succus. W latach głodowych
jadano w Polsce mieloną korę brzóz.

Kory brzozowej używa się w Bocheńskiem do oświetlania izby, a także w
Lidzkiem prócz sosny używa się łuczywa i drzewa brzozowego. Spróchniałe
drzewo brzozowe zwane "czyr" lub "czer" służy do chwytania iskier przy
krzesaniu ognia.

Na Mazowszu kilkuletnia brzózka ścięta wraz z gałęziami i liśćmi, nazywana
"chlust" służy do wycierania sadzy w kominach, a z prętów brzozowych robi
się miotły. Z brzozy wyrabia się także różne narzędzia gospodarcze, plecie
płoty oraz wyrabia niektóre narzędzia rybackie.

W Tykocińskiem kobiety farbują w korze brzozowej przędzę na kolor zielony do
wyrobu kolorowych płócien, zowiąc to farbowanie w "brzezinie". W
Borszczowskiem służą barcie brzozowe do barwienia pisanek.

Z kory brzozowej wypalano też w Polsce dziegieć, o którym mamy już wzmianki
w polskich rękopisach średniowiecznych. Kaszubi wyrabiają z kory brzozowej
rozmaite przedmioty, zwłaszcza tabakierki.[..]

Brzoza odgrywa znaczną rolę przy świętach dorocznych. Na niedzielę palmową
wije się niekiedy palmę z gałązek brzozowych, którym przypisuje się moc
leczniczą i czarodziejską. W Nowej Wsi pod Czarnkowem zrywają gałązki
brzozowe w niedzielę palmową i kładą do naczynia z wodą. Jeśli gałązki
rozwiną się do Wielkiej Nocy, oznacza to szczęście w domu. W Międzyrzeckiem
(Lubelskie), jak w ogóle w Polsce północno - wschodniej brzoza jest uważana
za drzewo dobre sprowadzające szczęście. Takie gałązki brzozowe związane w
pęki służą młodzieży do wypędzania śpiochów z łóżek w niedzielę wielkanocną.
Na Kaszubach odbywa się to uderzanie gałązkami brzozowymi w poniedziałek
wielkanocny i nazywa się to "dingosem". Chłopcy dostają za to różne podarki,
jaja, a nawet trochę drobnych pieniędzy. Na polskim Pomorzu chłopcy dyngują
tzn. smagają wtedy dziewczęta rózgami brzozowymi. Na Zielone Święta lud
zdobi powszechnie chaty gałązkami brzozowymi. W Rybarku w pow. starogardzkim
przed dom, gdzie mieszka ich "wybrana", zanoszą młodzieńcy brzózkę i okopują
ją jako symbol swoich uczuć. W Międzyrzeckiem (Lubelskie) w wigilię
Zielonych Świąt pastuszki wiją wieńce z brzeziny i mają nimi łby i rogi
swego bydła. W Pińczowskiem pasterz wypędzając bydło pierwszy raz na paszę
uderza rózgą z brzeziny trzykrotnie każdą krowę, a gdy wróci do domu, zatyka
rózgę za stragarz w stajni, aby uchronić się przed czarownicami. w
Tarnowskiem pasterz idący pierwszy raz z bydłem na pasze otrzymuje do
poganiania bydła rózgę brzozową, do której przywiązane są dzwonki (Hypericum
perforatum) święcone na Matkę Boska Zielną. W Polsce powszechnie
przystrajają się domy i kościoły na Boże Ciało gałązkami brzozowymi, które
maja potem znaczenie profilaktyczne. W Brodnickiem gałązki te wkłada się do
ogrodu w ziemię, aby ustrzec zagony przed kretem. Przechowywane zaś w oborze
i stajni chronią zwierzęta przed zarazą. W Kieleckiem wtyka się te gałązki
szczególnie w zagony lnu i konopi w celach ochrony przed kretami. W
Jasielskiem w podobny sposób także ochrania się kapustę. W wigilię św. Jana
ozdabia się w Żywieckiem domy, drzwi i okna brzozą, która w całej Polsce
należy do roślin zatykanych na św. Jana w strzechy, ściany itd. W Małopolsce
Zachodniej (Bochnia, Brzozów, Chrzanów, Nowy Targ, Wadowice) w noc sobótkową
chłopcy biegają między łanami zboża z zapalonymi miotłami brzozowymi. W
Lubawskiem z dniem tym wiąże się tego rodzaju wierzenie, iż kto wówczas
dojdzie do brzozy i z odwróconą od niej twarzą utnie gałąź, uzyska w ten
sposób laskę czarodziejską. W Krakowskiem święci się gałązki brzozowe na
Matkę Boską Zielną wraz z innym zielem.
Brzoza występuje także w obrzędach rodzinnych i domowych. W Lubelskiem po
postawieniu krokwi na zrębie domu, przytwierdzają wiechę zrobioną z gałązek
brzozy. W Jeżycach w pow. lubelskim, gdy dziecko przyniosą do chrztu, kładą
pod progiem chaty i biją rózgą brzozową trzykrotnie, aby nie trzeba było go
później bić. Przy tym mówią: "Bedzies dobry"? - "Bede" i biją rózgą..."

Gosia Osińska napisał(a) w wiadomości: ...
>Witam w nowym roku i dokładam się do wszystkich noworocznych
>życzeń, które ukazały się na grupie ( tych pobożnych i tych trochę
>mniej także ).
>Moje pytanie :
>Czy wiecie co? na temat dobrej / pożytecznej brzozy?
>Niby dlaczego taka dobra, czy warto mieć j? w ogrodzie, sk?d j?
>wzi?ć?
>
>M.O. - Gosia
>
>
>

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

Zobacz także

12. Data: 2003-01-02 19:00:49

Temat: Re: wedzarnia
Od: "Wojciech P" <d...@p...com.pl> szukaj wiadomości tego autora

Użytkownik "Bogusław Radzimierski" <a...@o...pl>
>
> Z brzozy do palenia nie jestem zadowolony, świetny jest buk i niezła
olcha.
> Olcha to 90% mojego drewna do kominka.
> Czy znalazłes Wojtku ten adres przydomowej wędzarni.
> pozdrawiam, Bogusław

Dziekuje za informacje o brzozie, bo wlasnie mialem wybor - brzoza albo
buk - wiec zostane przy buku.
Co do wedzarni - niestety nie znalazlem...kurcze - gdzies mignelo i
zniknelo.
Ale by Cie nie zostawic w calkowitej pustce:
http://www.republika.pl/maltanb/wedze2.html
http://www.marbo.agnet.pl/wedzar.html
wcale to nie jest to, ale zawsza cos.
Swoja droga - moze po prostu zapytac starego rzemieslnika? Przeciez kiedys
wedzarnia byla obowiazkowym wyposazeniem kazdego gospodarstwa.
Wojtek

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

13. Data: 2003-01-02 19:54:30

Temat: Re: Dobra brzoza -do Rafała
Od: "Janusz Czapski" <j...@t...pl> szukaj wiadomości tego autora

Użytkownik Piotr.Tomczak <P...@a...waw.pl> w wiadomości do grup
dyskusyjnych napisał:av21ve$148$...@f...acn.pl...
> Oj trochę mnie mile zaskoczyła ta dyskusja , a że etnobotanika to moj
konik > to przesyłam troche moich dywagacji na temat brzozy .... ( Piotr
Tomczak
> "Łowiec Polski 2000 " O drzewach trochę inaczej cz 4 Brzoza i inne"
>
> pozdrawiam
> Piotrek
Rafale! Tekst Piotrka jest zbyt dobry by miał pójść w zapomnienie. A może by
go umiescić na stronie grupy???
Pozdrawiam :-)
Janusz

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

14. Data: 2003-01-02 20:16:21

Temat: Re: Dobra brzoza - do palenia
Od: j...@c...pl (Jan P. Cieciński) szukaj wiadomości tego autora

Wojciech P <d...@p...com.pl> napisał:

> W krajach skandynawskich brzoza uznawana jest za najwartosciowszy material
> opalowy ze wzgledu na bardzo wysoka jej energetycznosc.

Racja!
Znalazłem w książce "Encyklopedia Techniczna ..."
wartość opałowa brzozy wynosi 3770 kcal/kg, czyli wiecej niż jesionu - 3440
a także grochodrzewu (akacji) - 3520.

--
Pozdrawiam, Jan
http://members.chello.pl/j.ciecinski

--
Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

15. Data: 2003-01-02 21:36:33

Temat: Re: Dobra brzoza - do paleniado Bogusia
Od: "Wojciech P" <d...@p...com.pl> szukaj wiadomości tego autora

Użytkownik "Bogusław Radzimierski" <a...@o...pl
>
> Z brzozy do palenia nie jestem zadowolony,

A możesz powiedzieć w czym się objawia niezadowolenie?
Bo ja nawet słyszałem, że brzoza nie musi być bardzo sucha...
Wojtek

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

18. Data: 2003-01-03 01:03:14

Temat: Re: Dobra brzoza
Od: s...@s...pl (Tadeusz Smal) szukaj wiadomości tego autora

----- Original Message -----
From: "Piotr.Tomczak" <P...@a...waw.pl>

> Oj trochę mnie mile zaskoczyła ta dyskusja , a że etnobotanika to moj
konik
> to przesyłam troche moich dywagacji na temat brzozy .... ( Piotr Tomczak
> "Łowiec Polski 2000 " O drzewach trochę inaczej cz 4 Brzoza i inne"
(....)
> pozdrawiam
> Piotrek
:)
super tekst
ktory jesli przyslesz mi na priw swoj adres
nagrodzam brzozowa dlubanka
:)
z pozdrowieniami i usmiechami
_hehehe

psmasz moze inne drzewa tak dokladnie opisane
naprzyklad
moje ulubione wierzby
i jeszcze lipy lipy

--
Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

16. Data: 2003-01-03 01:03:14

Temat: Re: Dobra brzoza - do palenia
Od: s...@s...pl (Tadeusz Smal) szukaj wiadomości tego autora

----- Original Message -----
From: "Jan P. Cieciński" <j...@c...pl>
> > W krajach skandynawskich brzoza uznawana jest za najwartosciowszy
material
> > opalowy ze wzgledu na bardzo wysoka jej energetycznosc.
>
> Racja!
> Znalazłem w książce "Encyklopedia Techniczna ..."
> wartość opałowa brzozy wynosi 3770 kcal/kg, czyli wiecej niż jesionu -
3440
> a także grochodrzewu (akacji) - 3520.
> Pozdrawiam, Jan
:)
wedlug mnie to niezbyt dokladne dane
wartosc energetyczna drewna brzozowego tkwi glownie w jej korze
zawierajacej o ile dobrze pamietam okolo 10% zwiazkow smolistych
i inna wartosc opalowa ma galeziowka(opalowka)
a inna grubizna (papierowka )
:)
z pozdrowieniami i usmiechami
_hehehe

--
Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

17. Data: 2003-01-03 01:03:14

Temat: Re: Dobra brzoza - do palenia
Od: s...@s...pl (Tadeusz Smal) szukaj wiadomości tego autora

----- Original Message -----
From: "Wojciech P" <d...@p...com.pl>

> > akurat to Wojtku jest mitem
> > owszem
> > kora brzozowa mozna rozpalic ogien w kazdych warunkach
> > ale samo drewno w paleniu jest takie sobie:
> > sauny nie mam
> > ale jesli chodzi o kominek to wole w nim palic
> > bardziej twardym drewnem (dab, jesion , buk)
>
> A tutaj to ja sie nie zgadzam.
> W krajach skandynawskich brzoza uznawana jest za najwartosciowszy material
> opalowy ze wzgledu na bardzo wysoka jej energetycznosc.
:)
a czy nie aby dlatego
ze jest tam najbardziej dostepne drewno
?
nie wiem czy w tundrze wogole rosna deby
a brzozy napewno rosna
:)
> Natomiast nie zgadzam sie, co do debu.
> Buk - jak najbardziej, ale dab jest drewnem gorszym do palenia. Co do
> jesionu - nie wiem.
> Wojtek
:)
wszystko zalezy Wojtku od tego co stanowi kryterium "lepsze gorsze"
szybciej sie spala brzozowe
ale przez trzeba go wiecej
i ze 2 razy czesciej trzeba podkladac
:)
jednoczesnie z brzozowego pozostaje w kominku duzo mniej popiolu
niz po tych twardych gatunkach
:)
z pozdrowieniami i usmiechami
_hehehe

--
Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

19. Data: 2003-01-03 01:03:24

Temat: Re: Dobra brzoza - do palenia
Od: s...@s...pl (Tadeusz Smal) szukaj wiadomości tego autora

----- Original Message -----
From: "Bogusław Radzimierski" <a...@o...pl>

>
> Z brzozy do palenia nie jestem zadowolony, świetny jest buk i niezła
olcha.
> Olcha to 90% mojego drewna do kominka.
> Czy znalazłes Wojtku ten adres przydomowej wędzarni.
> pozdrawiam, Bogusław
>
:)
ja olchy uzywam tylko do wedzenia
do kominka ( mam taki z wkladem )
wydaje mi sie jej dym jest zbyt brudzacy
:)
odnosnie wedzarni
na www.wcwi.pl widzialem kiedys jakies plany
:)
z pozdrowieniami i usmiechami
_hehehe

--
Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody

› Pokaż wiadomość z nagłówkami

Do góry

20. Data: 2003-01-03 01:16:20

Temat: Re: Dobra brzoza
Od: b...@o...pl szukaj wiadomości tego autora

>
> ----- Original Message -----
> From: "Piotr.Tomczak" <P...@a...waw.pl>
>
> > Oj trochę mnie mile zaskoczyła ta dyskusja , a że etnobotanika to moj
> konik
> > to przesyłam troche moich dywagacji na temat brzozy .... ( Piotr Tomczak
> > "Łowiec Polski 2000 " O drzewach trochę inaczej cz 4 Brzoza i inne"
> (....)
> > pozdrawiam
> > Piotrek
> :)
> super tekst
> ktory jesli przyslesz mi na priw swoj adres
> nagrodzam brzozowa dlubanka
> :)
> z pozdrowieniami i usmiechami
> _hehehe
>
> psmasz moze inne drzewa tak dokladnie opisane
> naprzyklad
> moje ulubione wierzby
> i jeszcze lipy lipy
>
>
> --
> Archiwum grupy: http://niusy.onet.pl/pl.rec.ogrody
>
Rzeczywiście, świetny. Ale sama grupa jest super. Czytam ją
od dłuższego czasu, piszę od kilku dni zaledwie.Na zimę
dobra rozrywka.
Pozdrawiam
boletus

--
Wysłano z serwisu OnetNiusy: http://niusy.onet.pl