Path: news-archive.icm.edu.pl!news.icm.edu.pl!news.astercity.net!not-for-mail
From: "Piotr.Tomczak" <P...@a...waw.pl>
Newsgroups: pl.rec.ogrody
Subject: Re: Dobra brzoza - prośba :)
Date: Sat, 4 Jan 2003 17:01:56 +0100
Organization: Aster City Net
Lines: 234
Message-ID: <av70k4$1a2s$1@foka.acn.pl>
References: <auvi5n$2o9$1@absinth.dialog.net.pl> <av21ve$148$1@foka.acn.pl>
<av3cus$bck$1@zeus.polsl.gliwice.pl> <av3hgv$bpn$1@news.tpi.pl>
NNTP-Posting-Host: 185-moo-9.acn.waw.pl
X-Trace: foka.acn.pl 1041696197 43100 62.121.100.185 (4 Jan 2003 16:03:17 GMT)
X-Complaints-To: a...@a...net
NNTP-Posting-Date: Sat, 4 Jan 2003 16:03:17 +0000 (UTC)
X-Tech-Contact: u...@a...net
X-Server-Info: http://www.astercity.net/news/
X-Newsreader: Microsoft Outlook Express 4.72.3110.5
X-MimeOLE: Produced By Microsoft MimeOLE V4.72.3155.0
Xref: news-archive.icm.edu.pl pl.rec.ogrody:62516
Ukryj nagłówki
kiedyś sobie pospisywałem moje luźne notatki
i sporo się tych opisów uzbierało
ale żem człek oporny na hatemele to frontypajdze i inne- to cuda te
wprowadziły mnie w dużą depresję
a może ktoś pomoże mi umieścić moje notatki w necie na jakiejś stronce
do tej pory opracowałem : Alnus - Olcha. Acer - Klon. Abies - Jodła.
Betula - Brzoza. Berberis - Berberys. Calluna - Wrzos Erica - Wrzosiec.
Fagus - Buk. Carpinus - Grab.Corylus - Leszczyna.Cornus - Dereń.Crataegus -
Głóg. Euonymus - Trzmielina. Fraxinus - Jesion Juniperus - Jałowiec.
Larix - Modrzew. Ledum - Bagno. Ligustrum - Ligustr. Malus -
Jabłoń. Prunus - Wiśnia. Pyrus - Grusza. Picea - Świerk. Pinus -
Sosna. Rhamnus - Szakłak. Quercus - Dąb. Salix - Wierzba.
Staphylea - Kłokoczka. Tilia - Lipa. Viburnum - Kalina. Taxus -
Cis. Ulmus - Wiąz. Hedera - Bluszcz. Cytisus - Żarnowiec.
Daphne-Wawrzynek. Sambucus - Bez. Populus - Topole, Osiki
i inen tematy w tym troche o polskiej etnobotanice , o dawnych rzemiosłach,
zestawienie co z czego robiono , trochę o właściwościach magicznych itp -
słowem moim zdaiem dobry materiał na stronkę
chce ktoś pomóc w jej utworzeniu to jestem otwarty na propozycję
pozdrawiam
>Użytkownik Jlanta Cembrzyńska <G...@i...sosnowiec.pl> w wiadomo?ci do
>grup dyskusyjnych napisał:av3cus$bck$...@z...polsl.gliwice.pl...
>> Oj pięknie nam się zrobiło, pięknie. Dzięki.
>> Gabi
>>
>> Użytkownik "Piotr.Tomczak" <P...@a...waw.pl> napisał w
wiadomo?ci
>> news:av21ve$148$1@foka.acn.pl...
>> > Oj trochę mnie mile zaskoczyła ta dyskusja , a że etnobotanika to moj
>> konik
>> > to przesyłam troche moich dywagacji na temat brzozy .... ( Piotr
Tomczak
>> > "Łowiec Polski 2000 " O drzewach trochę inaczej cz 4 Brzoza i inne"
>> >
>> > pozdrawiam
>> > Piotrek
>> >
>> > Betula - Brzoza
>> >
>> > W Polsce występuje kilka gatunków brzóz , na przykład: Brzoza
>brodawkowata
>> > [Betula pendula Roth], Brzoza omszona [Betula pubescens Ehrh.], Brzoza
>> > czarna [Betula obscura Kotula], Brzoza ojcowska [Betula oycoviensis
>> > Besser],, Brzoza niska [Betula humilis Schrank], Brzoza karłowata
>[Betula
>> > nana L.].
>> >
>> > Drewno brzozy jest rozpierzchłonaczyniowe, beztwardzielowe o jednolitej
>> > zwartej strukturze, białe z lekkim odcieniem żółtawym lub czerwonawym,
>> > połyskuj?ce. Brak zasadniczej różnicy w budowie drewna brzozy
>brodawkowej
>> i
>> > brzozy omszonej. Granica słojów rocznych słabo zarysowana. Drewno o
>> ?rednim
>> > ciężarze wła?ciwym, ?redniej kurczliwo?ci i twardo?ci oraz wysokich
>> > wła?ciwo?ciach mechanicznych. Łatwe w obróbce, nietrwałe i na wolnym
>> > powietrzu, nie zabezpieczone przed gniciem, w krótkim czasie psuje się.
>> Jest
>> > do?ć wytrwałe na ?ciskanie i bardzo wytrzymałe na rozci?ganie podłużne.
>> >
>> > Ze względu na swoje wła?ciwo?ci drewno brzozy było bardzo szeroko
>> stosowane
>> > w rzemio?le wiejskim. Wyrabiano z niego meble, które cechowała trwało?ć
>> > (Gajek 1964) ponadto była surowcem kołodziejskim, tokarskim,
>> > bednarskim -obręcze do beczek (Lubomirski ,1874).
>> >
>> > Z kory brzozowej wyrabiano dziegieć - używany między innymi przy
>> garbowaniu
>> > skór na sposób ruski (Muszyński, 1934), ponadto wyrabiano z niej
różnego
>> > rodzaju torebki, skrzynki lub używano do wyrobu podeszew do obuwia.
>> Szubert
>> > (1827) wspomina, że korzenia brzozowego używano do różnego rodzaju
robót
>> > plecionych. Kluk (1802) podaje cał? masę użytków z drewna brzozowego;
>> > kołodzieje używali go do wyrobu dzwon i piast u kół, dyszli u wozów,
>> dr?gów
>> > u kolasek, płóz do sań a także do wyrobu hołobli do wozów jednokonnych.
>> > Tkacze posługiwali się brzozowymi cewkami, przę?licami, wrzecionami do
>> nici.
>> > Rybacy stosowali brzozowe dr?gi (chomulce) przy zastawianiu niewodów na
>> > ryby. Poza tym gospodarze robili z kijów brzozowych wszelkiego rodzaju
>> > trzonki, osady kos, sierpów a korzeń brzozowy uznawano za najlepszy
>rodzaj
>> > młotka. Nie należy pomijać także mioteł brzozowych służ?cych do
>wymiatania
>> > izb.
>> >
>> > Fischer (1937) tak opisywał znaczenie brzozy w kulturze materialnej
ludu
>> > polskiego, na łamach kwartalnika etnograficznego "Lud": "Brzoza
>posiadała
>> > wielkie znaczenie w kulturze materialnej ludu polskiego. Najpierw w
>> > pożywieniu ludowym. Na wiosnę spuszcza lud z brzozy słodki sok zwany
>> > "osokoł?", który służy jako napój. Jak to zajęcie było ważne dla ludu,
>> > ?wiadczy fakt, że Mazurzy augustowscy wczesn? wiosn? tj. czas kiedy
>> osokoła
>> > z drzew wychodzi nazywali wprost osokołami. Dawne polskie rękopisy
>> > wspominaj? o osokole już w roku 1472, tak też rozumie j? Knapski w XVII
>> > wieku gdy mówi o niej, że jest to betulae incisoe succus. W latach
>> głodowych
>> > jadano w Polsce mielon? korę brzóz.
>> >
>> > Kory brzozowej używa się w Bocheńskiem do o?wietlania izby, a także w
>> > Lidzkiem prócz sosny używa się łuczywa i drzewa brzozowego. Spróchniałe
>> > drzewo brzozowe zwane "czyr" lub "czer" służy do chwytania iskier przy
>> > krzesaniu ognia.
>> >
>> > Na Mazowszu kilkuletnia brzózka ?cięta wraz z gałęziami i li?ćmi,
>nazywana
>> > "chlust" służy do wycierania sadzy w kominach, a z prętów brzozowych
>robi
>> > się miotły. Z brzozy wyrabia się także różne narzędzia gospodarcze,
>plecie
>> > płoty oraz wyrabia niektóre narzędzia rybackie.
>> >
>> > W Tykocińskiem kobiety farbuj? w korze brzozowej przędzę na kolor
>zielony
>> do
>> > wyrobu kolorowych płócien, zowi?c to farbowanie w "brzezinie". W
>> > Borszczowskiem służ? barcie brzozowe do barwienia pisanek.
>> >
>> > Z kory brzozowej wypalano też w Polsce dziegieć, o którym mamy już
>> wzmianki
>> > w polskich rękopisach ?redniowiecznych. Kaszubi wyrabiaj? z kory
>brzozowej
>> > rozmaite przedmioty, zwłaszcza tabakierki.[..]
>> >
>> > Brzoza odgrywa znaczn? rolę przy ?więtach dorocznych. Na niedzielę
>palmow?
>> > wije się niekiedy palmę z gał?zek brzozowych, którym przypisuje się moc
>> > lecznicz? i czarodziejsk?. W Nowej Wsi pod Czarnkowem zrywaj? gał?zki
>> > brzozowe w niedzielę palmow? i kład? do naczynia z wod?. Je?li gał?zki
>> > rozwin? się do Wielkiej Nocy, oznacza to szczę?cie w domu. W
>> Międzyrzeckiem
>> > (Lubelskie), jak w ogóle w Polsce północno - wschodniej brzoza jest
>> uważana
>> > za drzewo dobre sprowadzaj?ce szczę?cie. Takie gał?zki brzozowe
zwi?zane
>w
>> > pęki służ? młodzieży do wypędzania ?piochów z łóżek w niedzielę
>> wielkanocn?.
>> > Na Kaszubach odbywa się to uderzanie gał?zkami brzozowymi w
poniedziałek
>> > wielkanocny i nazywa się to "dingosem". Chłopcy dostaj? za to różne
>> podarki,
>> > jaja, a nawet trochę drobnych pieniędzy. Na polskim Pomorzu chłopcy
>> dynguj?
>> > tzn. smagaj? wtedy dziewczęta rózgami brzozowymi. Na Zielone |więta lud
>> > zdobi powszechnie chaty gał?zkami brzozowymi. W Rybarku w pow.
>> starogardzkim
>> > przed dom, gdzie mieszka ich "wybrana", zanosz? młodzieńcy brzózkę i
>> okopuj?
>> > j? jako symbol swoich uczuć. W Międzyrzeckiem (Lubelskie) w wigilię
>> > Zielonych |wi?t pastuszki wij? wieńce z brzeziny i maj? nimi łby i rogi
>> > swego bydła. W Pińczowskiem pasterz wypędzaj?c bydło pierwszy raz na
>paszę
>> > uderza rózg? z brzeziny trzykrotnie każd? krowę, a gdy wróci do domu,
>> zatyka
>> > rózgę za stragarz w stajni, aby uchronić się przed czarownicami. w
>> > Tarnowskiem pasterz id?cy pierwszy raz z bydłem na pasze otrzymuje do
>> > poganiania bydła rózgę brzozow?, do której przywi?zane s? dzwonki
>> (Hypericum
>> > perforatum) ?więcone na Matkę Boska Zieln?. W Polsce powszechnie
>> > przystrajaj? się domy i ko?cioły na Boże Ciało gał?zkami brzozowymi,
>które
>> > maja potem znaczenie profilaktyczne. W Brodnickiem gał?zki te wkłada
się
>> do
>> > ogrodu w ziemię, aby ustrzec zagony przed kretem. Przechowywane za? w
>> oborze
>> > i stajni chroni? zwierzęta przed zaraz?. W Kieleckiem wtyka się te
>gał?zki
>> > szczególnie w zagony lnu i konopi w celach ochrony przed kretami. W
>> > Jasielskiem w podobny sposób także ochrania się kapustę. W wigilię ?w.
>> Jana
>> > ozdabia się w Żywieckiem domy, drzwi i okna brzoz?, która w całej
Polsce
>> > należy do ro?lin zatykanych na ?w. Jana w strzechy, ?ciany itd. W
>> Małopolsce
>> > Zachodniej (Bochnia, Brzozów, Chrzanów, Nowy Targ, Wadowice) w noc
>> sobótkow?
>> > chłopcy biegaj? między łanami zboża z zapalonymi miotłami brzozowymi. W
>> > Lubawskiem z dniem tym wi?że się tego rodzaju wierzenie, iż kto wówczas
>> > dojdzie do brzozy i z odwrócon? od niej twarz? utnie gał?Ą, uzyska w
ten
>> > sposób laskę czarodziejsk?. W Krakowskiem ?więci się gał?zki brzozowe
na
>> > Matkę Bosk? Zieln? wraz z innym zielem.
>> > Brzoza występuje także w obrzędach rodzinnych i domowych. W Lubelskiem
>po
>> > postawieniu krokwi na zrębie domu, przytwierdzaj? wiechę zrobion? z
>> gał?zek
>> > brzozy. W Jeżycach w pow. lubelskim, gdy dziecko przynios? do chrztu,
>> kład?
>> > pod progiem chaty i bij? rózg? brzozow? trzykrotnie, aby nie trzeba
było
>> go
>> > póĄniej bić. Przy tym mówi?: "Bedzies dobry"? - "Bede" i bij? rózg?..."
>> >
>> >
>> > Gosia Osińska napisał(a) w wiadomo?ci: ...
>> > >Witam w nowym roku i dokładam się do wszystkich noworocznych
>> > >życzeń, które ukazały się na grupie ( tych pobożnych i tych
>> trochę
>> > >mniej także ).
>> > >Moje pytanie :
>> > >Czy wiecie co? na temat dobrej / pożytecznej brzozy?
>> > >Niby dlaczego taka dobra, czy warto mieć j? w ogrodzie, sk?d
>> j?
>> > >wzi?ć?
>> > >
>> > >M.O. - Gosia
>> > >
>> > >
>> > >
>> >
>> >
>>
>>
>
>
|