http://dzielnytata.pl/prawo/falszywe-molestowanie.pd
f

Problem fałszywych oskarzen o molestowanie seksualne w polskim
sadownictwie
dr Barbara Gujska, dr Tomasz Witkowski
Co czwarta kobieta
przynajmniej raz w zyciu została zgwałcona.
Co trzecia lub co druga była
wykorzystywana seksualnie w dziecinstwie, najczesciej przez kogos z
rodziny, 50-60% pacjentow oddziałow psychiatrycznych było w dziecinstwie
fizycznie lub seksualnie molestowanych, 50 tys. z ogolnej liczby 255 tys.
terapeutow jest przekonanych o tym, ze ich pacjenci byli w dziecinstwie
molestowani seksualnie, choc wiekszosc takie wspomnienia wyparła. To
obraz amerykanskiego społeczenstwa lat 80. XX wieku stworzony na
podstawie badan ankietowych i relacji terapeutow.
Odzyskane
wspomnienia?
Ale ta czarna wizja nie dotyczy wyłacznie naszych
zdeprawowanych sasiadow zza oceanu. I u nas, w Polsce, jest przynajmniej
tak samo zle, bo oto okazuje sie, ze 35% kobiet i 29% mezczyzn było w
dziecinstwie wykorzystywanych seksualnie, prawie 17% kobiet i 9%
mezczyzn miało te kontakty z najblizszymi członkami rodziny, ponad 10%
badanych kobiet i 3% mezczyzn przezyło w dziecinstwie gwałt, prawie
zadna z tych osob nie ujawniła nikomu własnych przezyc i nie korzystała
z zadnych form pomocy lekarskiej, psychologicznej ani prawnej. To dane,
ktore zebrało Polskie Towarzystwo Seksuologiczne w 1991 roku.
Liczby
wdarły sie w rzeczywistosc nagle, jak gdyby ktos zdarł zasłone
milczenia i obłudy. Czy rzeczywiscie co drugi lub co trzeci nasz sasiad
wykorzystuje seksualnie swoje dzieci? Czy zyjemy wsrod potworow,
ktorych jedynym celem jest zaspokajanie zwyrodniałych zadz
seksualnych?
Zdaniem Ellen Bass i Laury Davis, autorek wydanej w 1988 roku
ksiazki The Courage to Heal - tak. Zdaniem tysiecy kobiet, ktore
wniosły do sadu przeciwko swoim bliskim, najczesciej rodzicom,
oskarzenia o molestowanie seksualne, rowniez tak. Twierdzenie to bez
najmniejszych watpliwosci potwierdzaja rowniez zwolennicy tzw. ruchu
odzyskanej pamieci, a to, ze fakty dopiero teraz wyszły na jaw, mozliwe
było - ich zdaniem - dzieki nowatorskim metodom odzyskiwania wypartych
wspomnien.
Niestety, o ile problem molestowania seksualnego, szczegolnie
dzieci, jest rzeczywistym problemem, o tyle skala, w jakiej został
przedstawiony, jest wymysłem terapeutow, ktorzy nie tylko oparli swoje
koncepcje na fałszywych teoriach, ale wmieszali do swojej pracy ideologie.
Niewielu z nich jednak wycofało sie ze swoich koncepcji, bo "odkrywanie"
molestowania seksualnego w pamieci pacjentow okazało sie niezle
prosperujacym biznesem, ktory nadal ma sie dobrze.


Na podstawie wspomnien odzyskanych takimi metodami w Stanach Zjednoczonych
do sadow wniesiono tysiace oskarzen. Skazano tysiace winnych i
niewinnych ludzi. Prawdopodobnie w samych latach 80. XX wieku około miliona
ludzi uwierzyło w to, ze byli w dziecinstwie molestowani seksualnie.
Terapeuci odzyskiwania pamieci wpłyneli (i nadal wpływaja) na stosunki
pomiedzy rodzicami i dziecmi, dziadkami i wnukami w setkach tysiecy
rodzin na całym swiecie. W wiekszosci z nich zmiana tych stosunkow jest
nieodwracalna. Obecnie fala oskarzen o molestowanie dotarła rowniez do
Polski
Podwojne dno terapii
W latach siedemdziesiatych i
osiemdziesiatych XX wieku, kiedy feministki podnosiły problem molestowania
seksualnego, był to bolesny problem, rzeczywiscie spychany na margines
swiadomosci społecznej. To własnie feministki zwrociły na niego uwage
publiczna, wyciagneły na swiatło dzienne i chwała im za to, bo dla
ludzi, ktorzy doswiadczyli tak koszmarnych przezyc w dziecinstwie,
ignorowanie ich wspomnien przez terapeutow było niczym innym, jak
kontynuacja koszmaru. Jednak skala, w jakiej problem molestowania bywa
przedstawiany, ma niewiele wspolnego z rzeczywistoscia, a badania na ten
temat sa robione bardzo nierzetelnie, a nierzadko rowniez tendencyjnie.
Wzmagana medialnie kampania na rzecz ujawniania faktow molestowania
doprowadziła rowniez do coraz czestszych oskarzen o molestowanie,
ktore sa oskarzeniami instrumentalnymi, słuzacymi osiagnieciu
okreslonych korzysci.
Fałszywe oskarzenia o molestowanie mozemy
podzielic na dwie podstawowe grupy: wysuwane w wyniku przebytej terapii
odzyskiwania wspomnien oraz instrumentalne. Roznica miedzy nimi jest
dosc zasadnicza, bowiem w przypadku pierwszej grupy osoba formułujaca
fałszywe oskarzenie jest przekonana o jego prawdziwosci. Druga grupa
dotyczy osob swiadomych faktu, ze ich oskarzenia sa fałszywe.
Na
poczatek zajmiemy sie pierwsza grupa. Mamy z nia do czynienia
wowczas, kiedy osoba "poszkodowana" wczesniej nie pamietała faktu bycia
molestowana seksualnie, lecz w wyniku terapii "odzyskała" takie
wspomnienia. Dotyczy to zarowno osob dorosłych, jak i dzieci. Osoby te
sa przekonane, ze fakty, ktore relacjonuja, rzeczywiscie miały
miejsce, a zatem z psychologicznego punktu widzenia nie składaja one
fałszywych zeznan, gdyz wierza w to, co mowia!
Prawnik majacy do
czynienia z taka sytuacja powinien znac odpowiedz na pytanie o to, czy
mozliwe jest odzyskanie całkowicie wypartych wspomnien w wyniku terapii.
W swietle najnowszych wynikow badan odpowiedz na to pytanie brzmi
zdecydowanie "nie". Natomiast mnostwo eksperymentow nad pamiecia
dowiodło ponad wszelka watpliwosc, ze mozliwe jest generowanie i
indukowanie fałszywych wspomnien. A zatem wszelkie sytuacje, w ktorych
oskarzenie o molestowanie jest poprzedzone terapia osoby "pokrzywdzonej",
powinno budzic niepokoj prawnika i podejrzenie o mozliwosci
zaindukowania fałszywych wspomnien.

Zanim przejdziemy do drugiej grupy oskarzen, warto wspomniec o sytuacji
posredniej. Ma ona miejsce wowczas, kiedy działajacy instrumentalnie
opiekun dziecka wysyła je na terapie, podczas ktorej terapeuta doprowadza
do odzyskania wspomnien o molestowaniu. W takiej sytuacji małoletni
swiadek moze byc przekonany, ze relacjonowane przez niego zdarzenia
rzeczywiscie miały miejsce.
Fałszywe oskarzenia
Obecnie coraz czesciej
mamy do czynienia z oskarzeniami instrumentalnymi, ktore dotycza
najczesciej sytuacji oskarzania o molestowanie własnych dzieci przez
jednego z małzonkow. Rozpoznawanie fałszywych oskarzen o molestowanie
seksualne własnych dzieci wymaga wnikliwej analizy okolicznosci pojawienia
sie takiego zarzutu. Czynnikow warunkujacych takie pomowienia moze
byc bardzo wiele. Nasze badania wskazuja, ze najczesciej wiaza sie
one ze specyficzna forma psychoterapii, nierzetelna diagnostyka
psychologiczna oraz rozwojem psychobiznesu działajacego w obszarze
przemocy w rodzinie.
Okolicznoscia szczegolnie sprzyjajaca fałszywym
oskarzeniom jest sytuacja kryzysowa w rodzinie, w czasie konfliktu
okołorozwodowego dotyczacego zasad sprawowania opieki nad małoletnimi
dziecmi po rozpadzie zwiazku. Zwraca uwage fakt, ze bardzo czesto to
matki oskarzaja ojcow swoich dzieci o takie naduzycia. Bywa, ze
oskarzenia dotycza zdarzen odległych w czasie, co tez moze poddawac w
watpliwosc ich prawdziwosc. Pojawienie sie oskarzenia w takich
własnie okolicznosciach moze wskazywac na instrumentalne wykorzystanie
przez nie problemu molestowania i wynikac z checi zemsty wobec byłego
partnera za doznane krzywdy np. zdrade. Motywem fałszywego oskarzenia
moze byc rowniez chec uzyskania wiekszych korzysci materialnych. W
obliczu obowiazujacych, radykalnych procedur zwalczania pedofilii,
oskarzenie o molestowanie seksualne dziecka staje sie rowniez
najprostsza i najbardziej skuteczna metoda pozbawienia ojca kontaktu z
dzieckiem.
Zdarzaja sie jednak przypadki ,w ktorych trudno ustalic, czy
oskarzenie jest swiadomie sfabrykowane przez matke czy tez zaindukowane
przez psychologa badz specjalistow od przemocy domowej, ktorzy, jak
wskazuje praktyka, zbyt łatwo doszukuja sie naduzyc seksualnych w
rodzinach.
W sprawach o molestowanie seksualne dziecka bardzo czesto
najwazniejszym dowodem sa opinie psychologiczne, mimo ze dotychczasowa
metodologia badawcza nie daje podstaw do stawiania jednoznacznych diagnoz
odnosnie dzieci z podejrzeniem wykorzystywania seksualnego. Udowodniono,
ze nie istnieje cos takiego jak "specyficzny syndrom dziecka
wykorzystanego seksualnie". Wachlarz objawow jest bardzo szeroki i wiele z
nich pokrywa sie z innymi zaburzeniami lub chorobami. Stad tez opinie
psychologiczne powinny byc szczegołowo analizowane i z duza
ostroznoscia przyjmowane jako wazny dowod w sprawie. Badania
wskazuja, ze nieprawidłowosci najczesciej wiaza sie z
wykorzystaniem nierzetelnych, pseudonaukowych metod diagnostycznych w
postaci testow projekcyjnych. Dowolnosc interpretacyjna uzyskanych
wynikow badan takimi metodami sprawia, ze diagnozujacy konstatuje dany
przypadek wedle własnych przekonan swiatopogladowych. Charakterystyczna
cecha nierzetelnych opinii jest interpretacja oparta na dogmatach
psychoanalizy, a nie na tezach naukowych (empirycznie weryfikowalnych).
Ujawnia sie w nich rowniez wybiorcze dobieranie faktow, ktore pasuja
do z gory załozonej tezy. Szczegolnie bezpodstawne, z uwagi na brak
zweryfikowanych naukowo narzedzi badawczych, jest stawianie jednoznacznej
diagnozy w zakresie wiarygodnosci zeznan i podatnosci na sugestie
dziecka. Inna watpliwosc wiaze sie z zawiła i niezrozumiała
terminologia oraz zastepowaniem pojec kodeksowych nacechowana
ideologicznie nowomowa.
Innym mechanizmem, ktory moze prowokowac
fałszywe oskarzenie, jest niewłasciwie prowadzone przesłuchanie dziecka,
potencjalnej ofiar naduzyc seksualnych. Zdarza sie, ze zadawane sa
dziecku pytania naprowadzajace i sugerujace. Małe dzieci sa szczegolnie
podatne na wpływy osob dorosłych i bardzo łatwo podporzadkowuja sie ich
oczekiwaniom. Dlatego tez analiza stenogramow przebiegu badan
dziecka-swiadka, pod katem ewentualnych manipulacji, ma bardzo duze
znaczenie w ustalaniu stanow faktycznych.
Nierzetelne opinie
Ramy tego
artykułu nie pozwalaja na pełne przedstawienie wszystkich kulisow i
uwarunkowan fałszywych oskarzen o molestowanie seksualne. Warto na
koniec pokusic sie jednak o stworzenie swoistej check-listy, dzieki
ktorej prawnicy mogliby zweryfikowac swoje podejrzenia co do
prawdziwosci oskarzen, poddac gruntownej analizie materiał dowodowy i
ewentualnie skierowac sprawe do innego biegłego.
Podejrzenie o
fałszowanie oskarzen w sprawach o molestowanie powinno rosnac wtedy,
kiedy:
1.Długi jest odstep czasu (np. kilka lat) pomiedzy rzekomym
molestowaniem a zgłoszeniem tego faktu i sformułowaniem oficjalnego
oskarzenia.
2.Orzeczenie o winie moze przyczynic korzysci materialnych
oskarzajacemu. 3.Jedynym dowodem o winie jest opinia
psychologiczna.
4.Opinia psychologiczna pochodzi od psychologa
prowadzacego terapie rzekomej ofiary lub jest sporzadzana na zamowienie
strony oskarzajacej.
5.Opinia jest sformułowana w taki sposob, ze
stwarza mozliwosci wieloznacznego jej rozumienia i wykorzystywane sa w
niej niezrozumiałe dla prawnikow terminy. 6.Opinia opiera sie na
załozeniach psychoanalizy.
7.Zeznania małoletnich swiadkow sa wynikiem
wielokrotnych rozmow z psychologami, opiekunami itp.
8.Biegły sadowy w
opinii wykorzystywał testy projekcyjne, takie jak: test drzewa Kocha,
rysunek postaci ludzkiej, rysunek rodziny, test Rorschacha, test Lutchera,
zabawa lalkami anatomicznymi.

Za zupełnie bezwartosciowe nalezy uznac:
1.Zeznania osoby oskarzajacej
lub swiadka, przechodzacych wczesniej terapie, w wyniku ktorej
uswiadomiły sobie fakt bycia molestowanymi.
2.Opinie formułowane
wyłacznie na podstawie testow projekcyjnych.
3.Zeznania swiadkow
relacjonujacych to, co zdarzyło sie ponizej trzeciego roku zycia
(powszechnie przyjmuje sie wiek 3 lat jako granice tzw. amnezji
wczesnodzieciecej; ponizej tego okresu nie jestesmy w stanie
przypomniec sobie nic, nawet zdarzen traumatycznych.)
Paradoks
procedury
Na zakonczenie warto jeszcze przypomniec, ze - tak jak podaja
to znawcy problematyki molestowania - rozmowy o tresci seksualnej,
ekspozycja anatomii i czynnosci seksualnych sa forma molestowania
seksualnego. Wiele z analizowanych przez nas akt spraw dotyczacych
molestowania seksualnego zawierało stenogramy wielogodzinnych rozmow z
dziecmi na tematy seksualne, wielokrotne nakłanianie ich do zabaw lalkami
anatomicznymi. Osoby biorace udział w takim procederze dopuszczaja sie
zachowan noszacych znamiona molestowania. W skrajnych wypadkach moga
wywołac traume, poprzez zaindukowanie fałszywych wspomnien, lub
doprowadzic do powstania wtornej traumy, czyli odswiezenia emocji, z
ktorymi jednostka poradziła sobie przy pomocy wrodzonych mechanizmow
obronnych. Majac na uwadze dobro dziecka, nalezy z niezwykła
ostroznoscia podejmowac podobne działania, a małoletnich swiadkow w
ostatecznosci poddawac przesłuchaniom lub kierowac na kolejne badania.
Jesli nie da sie tego uniknac, nalezy powierzac ich opiece wyłacznie
doswiadczonych i bezstronnych biegłych sadowych.
Warto nadmienic, ze w
obliczu wystepujacego zjawiska fałszywych oskarzen o molestowanie
seksualne dzieci, coraz wiekszego znaczenia w ustalaniu stanow
faktycznych nabieraja opinie ekspertow wydane na okolicznosc
prawdopodobienstwa wystapienia psychomanipulacji w przedmiotowej sprawie.